ΣΕΝΑΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΟΜΕΝΗΣ ΗΜΕΡΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΟΧΙ

 

Τι φέρνει η νίκη του «οχι» στην Ιταλία:τα σενάρια της επόμενης ημέρας. 

Προβληματισμό σχετικά με το μέλλον των σχέσεων της Ιταλίας με την ΕΕ και το μέλλον του ευρώ φέρνει το αποτέλεσμα του ιταλικού δημοψηφίσματος για τη συνταγματική μεταρρύθμιση στην Ιταλία, το οποίο γενικότερα εκλαμβάνεται ως άλλη μία νίκη των λαϊκιστικών δυνάμεων στην Ευρώπη.

Επίσης, αξίζει να σημειωθεί πως η παραίτηση Ρέντσι φαίνεται να αλλάζει τα δεδομένα - και όχι θετικά- και για τη χώρα μας, καθώς η Ελλάδα χάνει έναν σταθερό σύμμαχο που εντός ΕΕ. Συμπληρώνεται ότι ο άλλος σταθερός σύμμαχος ήταν ο Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος επίσης ανακοίνωσε πως δεν πρόκειται να επιδιώξει νέα προεδρική θητεία στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές στη Γαλλία.

Τι φέρνει το όχι στο πολιτικό πεδίο

Της καμπάνιας υπέρ του «όχι» ηγήθηκε το «αντισυστημικό» Κίνημα Πέντε Αστέρων (Μ5S) του Μπέπε Γκρίλο, το οποίο ζητά δημοψήφισμα σχετικά με το αν η Ιταλία θα έπρεπε να παραμείνει στο ευρώ. Το κόμμα αυτό είναι γνωστό για την «πύρινη» ρητορική του κατά του κατεστημένου, αν και οι επικριτές του τονίζουν πως δεν έχει εμπειρία διακυβέρνησης, ενώ η πολιτική του ατζέντα δεν είναι ξεκάθαρη. 

Το κόμμα, πέρα από το δημοψήφισμα για το ευρώ που ζητά, επιθυμεί επαναδιαπραγμάτευση του δημοσίου χρέους της χώρας- αν και δημοσκοπήσεις έχουν δείξει πως οι Ιταλοί δεν θα ψήφιζαν υπέρ της εξόδου από το ευρώ. Επίσης, υπέρ του «όχι» τάχθηκε και η Λέγκα του Βορρά, γνωστή για την αντιμεταναστευτική γραμμή της.

Το M5S δηλώνει πως ετοιμάζεται να κυβερνήσει τώρα που ο Ρέντσι παραιτείται. «Αρχίζοντας από αύριο θα αρχίσουμε να δουλεύουμε πάνω σε μια κυβέρνηση του Μ5S» είπε ένας εκ των ιδρυτών του, ο Λουΐτζι Ντι Μάιο. Από πλευράς του, ο Μπέπε Γκρίλο έγραψε στο blog του πως το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος έχει δύο επιπτώσεις: 

«Πρώτον, αντί Ρέντσι. Δεύτερον, οι Ιταλοί πρέπει να κληθούν να ψηφίσουν σε εκλογές το ταχύτερο δυνατόν». Επίσης, ο Ματέο Σαλβίνι, της Λέγκας του Βορρά, χαρακτήρισε το δημοψήφισμα μια «νίκη» του λαού σε βάρος των μεγάλων δυνάμεων των 3/4 του κόσμου».

Όσον αφορά στο εξωτερικό, η Μαρίν Λεπέν, επικεφαλής του εθνικιστικού Front National στη Γαλλία και μία από τις εμβληματικές φιγούρες του ευρωσκεπτικισμού, έδωσε τα συγχαρητήριά της μέσω Twitter. «Οι Ιταλοί αποκήρυξαν την ΕΕ και τον Ρέντσι. Πρέπει να ακούσουμε αυτή τη δίψα των εθνών για ελευθερία» έγραψε σχετικά.

Ωστόσο, ο Ρέντσι βρισκόταν σε μειονεκτική θέση εξαρχής, οπότε φαίνεται να υπάρχει μια εντύπωση πως το αποτέλεσμα δεν αποτέλεσε ακριβώς έκπληξη. Επίσης, αν και το M5S και η Λέγκα του Βορρά σίγουρα εξέρχονται ενισχυμένα από το δημοψήφισμα, τίποτα δεν διαβεβαιώνει ότι όλοι οι Ιταλοί που ψήφισαν «όχι» θα στηρίξουν τα δύο κόμματα αυτά σε βουλευτικές εκλογές. 

Επίσης, όπως εκτιμάται σε ανάλυση στον Guardian, η ενίσχυση των δύο αυτών κομμάτων θα μπορούσε να φέρει «συμμαχία» ανάμεσα στο Δημοκρατικό Κόμμα του Ρέντσι και το «Forza Italia» του Μπερλουσκόνι, με σκοπό να εμποδιστεί η «επέλαση» των «αντισυστημικών» κομμάτων.

Τα σενάρια από εδώ και πέρα- δεδομένου του ότι ο Ρέντσι 

υποβάλλει παραίτηση, έχουν ως εξής:

-Ο Ρέντσι παραμένει στην εξουσία: Θεωρητικά, θα μπορούσε να κερδίσει μια ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή, είτε με την υπάρχουσα πλειοψηφία είτε με μια νέα, που θα περιλαμβάνει το Forza Italia του Μπερλουσκόνι. Ωστόσο, ο ίδιος φαίνεται να απέκλεισε το ενδεχόμενο αυτό, καθώς δήλωσε ότι «η εμπειρία μου στην κυβέρνηση τελειώνει εδώ». Επίσης, η μεγάλη νίκη του «όχι» καθιστά μια επιστροφή Ρέντσι μάλλον απίθανο ενδεχόμενο.

-Κυβέρνηση τεχνοκρατών: Το πιο πιθανό σενάριο, με τον πρόεδρο Σέρτζιο Ματαρέλα να διορίζει νέο επικεφαλής κυβέρνησης με τη στήριξη της υπάρχουσας πλειοψηφίας ή μιας νέας, ενισχυμένης. Διάφορα ονόματα κυκλοφορούν, περιλαμβανομένων αυτών του Πιερ Κάρλο Πάντοαν και του επικεφαλής της Γερουσίας, Πιέτρο Γκράσο. 

Η κυβέρνηση αυτή θα έχει να περάσει τον προϋπολογισμό του 2017 από τη Βουλή και να τροποποιήσει τον εκλογικό νόμο πριν τις πρόωρες εκλογές. Επίσης, θα μπορούσε να συνεχίσει μέχρι το τέλος της τρέχουσας κοινοβουλευτικής θητείας, ως τον Φεβρουάριο του 2018.

-Άμεση διάλυση Βουλής και εκλογές: Μάλλον χαμηλής πιθανότητας ενδεχόμενο, παρά τα όσα ζητά το M5S. Τα περισσότερα άλλα κόμματα στη Βουλή ζητούν τροποποίηση του εκλογικού νόμου πρώτα.

Η οικονομική διάσταση: Πώς αντιδρά η Ευρωζώνη

Από πλευράς της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας οι πρώτες αντιδράσεις είναι μάλλον καθησυχαστικές: 

Η νίκη του «όχι» δεν μπορεί να συγκριθεί με τη νίκη του Brexit στο πρόσφατο δημοψήφισμα στη Μ. Βρετανία, τόνισε ο Φρανσουά Βιλερουά ντε Γκαλχό, υψηλόβαθμο στέλεχος της ΕΚΤ και διοικητής της γαλλικής κεντρικής τράπεζας, τη Δευτέρα, τονίζοντας ότι η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας εξετάζει από κοντά τις επιπτώσεις της απόφασης των Ιταλών.

«Το δημοψήφισμα στην Ιταλία χθες μπορεί να θεωρηθεί άλλη μια πηγή αβεβαιότητας» πρόσθεσε, μιλώντας σε σεμινάριο στην Ιαπωνία- αν και υπογράμμισε πως «οι Ιταλοί κλήθηκαν στις κάλπες για να ψηφίσουν πάνω σε ένα εσωτερικό συνταγματικό θέμα, και όχι για τη συμμετοχή της Ιταλίας στην ΕΕ».

Η Ιταλία είναι μια «ισχυρή χώρα» η οποία μπορεί να αντιμετωπίσει την περίοδο αβεβαιότητας που προκλήθηκε από την παραίτηση του Ματέο Ρέντσι, μετά την επικράτηση του «όχι», δήλωσε ο Ευρωπαίος επίτροπος Πιερ Μοσκοβισί.

«Είναι μια ισχυρή χώρα, με ισχυρές αρχές και έχω πλήρη εμπιστοσύνη στην Ιταλία για να αντιμετωπίσει την κατάσταση», επεσήμανε ο επίτροπος αρμόδιος για Οικονομικές Υποθέσεις Πιερ Μοσκοβισί μιλώντας στο γαλλικό τηλεοπτικό δίκτυο France 2.

Παραδεχόμενος ότι στην Ιταλία υπάρχει «πολιτική αστάθεια», όπως μαρτυρούν οι πολλές αλλαγές κυβερνήσεων μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Μοσκοβισί πρόσθεσε ότι από οικονομικής άποψης «η χώρα είναι εξαιρετικά σταθερή, είναι μια μεγάλη οικονομία, είναι μια χώρα πολύ προσηλωμένη στην Ευρώπη».

Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, το ευρώ έπεσε σε χαμηλό δύο ετών, καθώς το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και η παραίτηση Ρέντσι αναμένεται να δώσουν στα κόμματα της Ευρωζώνης τη δυνατότητα να κερδίσουν δύναμη, απειλώντας την ευρωπαϊκή ενοποίηση. 

Παρόλα αυτά, ο Βιλερουά εξέφρασε εμπιστοσύνη στην αντοχή της Ευρωζώνης, επικαλούμενος πρόοδο όσον αφορά στην ενοποίηση των κανονισμών των τραπεζών, τη βελτίωση της οικονομικής ανάπτυξης και τις αλλαγές στην αγορά εργασίας.

Σημειώνεται πως πριν το δημοψήφισμα, πηγές της κεντρικής τράπεζας δήλωναν στο Reuters ότι η ΕΚΤ είναι έτοιμη να αυξήσει προσωρινά τις αγορές ιταλικών ομολόγων εάν το δημοψήφισμα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους δανεισμού της πιο χρεωμένης χώρας της Ευρωζώνης.

Έντονοι είναι οι προβληματισμοί για τον τραπεζικό τομέα της Ιταλίας, ο οποίος βιώνει απώλεια αξιοπιστίας, καθώς πολλές τράπεζες χρειάζονται ανακεφαλαιοποίησή τους λόγω μεγάλου φόρτου «κακού χρέους»- κάτι που θα είναι δύσκολο εν μέσω πολιτικής κρίσης. Γενικότερα, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος εντείνει τις ανησυχίες για την εύθραυστη ιταλική οικονομία.

Πάντως, σε διεθνές επίπεδο, οι επενδυτές φαίνονται να τηρούν προσεκτική στάση, χωρίς να παρατηρείται πανικός, είτε επιδεικνύοντας πως οι αγορές έχουν αρχίσει να συνηθίζουν τις ταραχές που ακολουθούν τις διεθνείς πολιτικές εξελίξεις, είτε πως προεξοφλούν ότι το ιταλικό ζήτημα θα εκτυλιχθεί σε βάθος χρόνου.

Δημοψήφισμα Ιταλίας: Ματέο Ρέντσι: Ένας πολύ βιαστικός άνθρωπος;

Ο πρόεδρος της ιταλικής κυβέρνησης που ανακοίνωσε τη νύκτα την παραίτησή του μετά την ήττα του στο δημοψήφισμα είναι ο άνθρωπος που πέρασε μέσα στις 1.000 ημέρες της παραμονής του στην εξουσία από το στάτους του νεαρού δημοφιλούς και μεταρρυθμιστή ηγέτη σε αυτό του ηττημένου, που αμφισβητείται από την πολιτική τάξη και απορρίπτεται από την πλειοψηφία των Ιταλών.

Οι ιταλοί ψηφοφόροι είπαν «όχι» στη συνταγματική μεταρρύθμιση σε ποσοστό σχεδόν 60%, επιφυλάσσοντας ένα ηχηρό πλήγμα για τον Ματέο Ρέντσι, τον άνθρωπο που έγινε στα 39 του χρόνια,τον Φεβρουάριο του 2014, ο νεότερος πρωθυπουργός στην ιστορία της Ιταλικής Δημοκρατίας.

Ο βιαστικός της ιταλικής πολιτικής ζωής είχε τότε υποσχεθεί να μεταρρυθμίσει τη χώρα του σε βάθος και να την φέρει στην πρώτη γραμμή της Ευρώπης. Ομως παρά την υπερκινητικότητα που κανείς δεν του αμφισβήτησε, ο Ματέο Ρέντσι δεν κατόρθωσε ποτέ να πείσει και ακόμη λιγότερο να συσπειρώσει τους συμπολίτες του.

Συχνά κατηγορήθηκε ότι κυβερνούσε μόνο, χωρίς να νοιάζεται για συναινέσεις, διαίρεσε σε βάθος και το ίδιο του το Δημοκρατικό Κόμμα, ανάμεσα σε πλειοψηφία και δυσαρεστημένους της αριστερής πτέρυγας. Εδώ και τρία χρόνια, ο τότε δήμαρχος της Φλωρεντίας είχε δεσμευθεί ότι θα βάλει στο περιθώριο τους δεινόσαυρους του Δημοκρατικού Κόμματος, αλλά και μερικούς άλλους.

Εκτόπισε τα μέλη της ηγεσίας του κόμματος όπως ο πρώην πρωθυπουργός Μάσιμο ντ΄Αλέμα και ο πρώην δήμαρχος της Ρώμης Βάλτερ Βελτρόνι. Ειδικά ο Μάσιμο ντ΄Αλέμα δεν του το συγχώρησε και έκανε εκστρατεία υπέρ του «όχι» σε ολόκληρη την Ιταλία, παραμένοντας μέλος του Δημοκρατικού Κόμματος.

Στις 13 Φεβρουαρίου 2014, έσπρωξε τον Ενρίκο Λέτα, δεύτερο στην ιεραρχία του κόμματος προς την έξοδο για να αναλάβει ο ίδιος την πρωθυπουργία. Η μικρή φράση #Enricostaisereno που είχε ανεβάσει τότε στο Twitter ο Ματέο Ρέντσι απευθυνόμενος στον προκάτοχό του, λιγότερο από έναν μήνα πριν τον αντικαταστήσει, είχε κάνει τον γύρο της Ιταλίας.

Δραστήριος χρήστης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ο τοπικός αυτός άρχοντας που δεν είχε καμία κυβερνητική πείρα, ούτε είχε εκλεγεί ποτέ στο ιταλικό κοινοβούλιο, είχε κατά την έλευσή του στην εξουσία μεγάλη δημοτικότητα, αντιστρόφως ανάλογη με τα αρνητικά συναισθήματα των Ιταλών απέναντι στην πολιτική τάξη.

Αφού υποσχέθηκε μία μεταρρύθμιση κάθε μήνα και βαθιές τομές σε διάστημα 100 ημερών, γρήγορα αναθεώρησε την ατζέντα του και το καλοκαίρι του 2014 έδωσε στον εαυτό του 1.000 ημέρες για να κάνει την Ιταλία «πιο απλή, πιο θαρραλέα και πιο ανταγωνιστική».

«Yes we can»

Στο ενεργητικό του, μία μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, που επιβλήθηκε στα συνδικάτα και ψηφίσθηκε με το ζόρι από το κοινοβούλιο, που επέτρεψε την αύξηση του αριθμού των συμβάσεων αορίστου χρόνου, όμως με τίμημα την χαλάρωση των εργοδοτικών υποχρεώσεων και περιορισμών, πράγμα που δεν διευθετεί την ουσία της προβλήματος της ανεργίας, σύμφωνα με τον μεγαλύτερο ιταλικό συνδικάτο CGIL.

Ο Ματέο Ρέντσι θεωρεί πάντως την μεταρρύθμιση αυτή ουσιαστική και πραγματικά αριστερή μεταρρύθμιση. Πράγμα παράδοξο γι΄αυτόν που θεωρεί τη διαμάχη αριστεράς-δεξιάς παρωχημένη και παραμένει πεπεισμένος ότι το κόμμα του δεν μπορούσε να κερδίσει τις εκλογές παρά προσελκύοντας τον κεντρο-δεξιό χώρο.

Κατάφερε ακόμη και να γοητεύσει τον πρώην πρωθυπουργό Σίλβιο Μπερλουσκόνι, με τον οποίο διαπραγματεύθηκε την συνταγματική μεταρρύθμιση πριν το ειδύλλιο τους καταρρεύσει στις αρχές του 2015.

Υπέρ δυναμικός, φιλόδοξος, «διψασμένος για εξουσία», σύμφωνα με ορισμένους, ο Ματέο Ρέντσι διατήρησε τον αέρα του αιώνιου έφηβου. Εξέπληξε την καλή κοινωνία της Ρώμης όταν παρέμενε το βράδυ στο πρωθυπουργικό μέγαρο εργαζόμενος περιμένοντας το σαββατοκύριακο για να επιστρέψει στην πατρίδα του την Τοσκάνη όπου ζουν η σύζυγος και τα τρία τους παιδιά.

Ο Ρέντσι επικρίθηκε για την τάση του να προβάλλει συνεχώς την πολιτική του περιπέτεια και απαντούσε στους αντιπάλους του μέσω του Facebook και του Twitter με ένα βολονταρισιτκό στιλ εμπνευσμένο από το είδωλό του στην πολιτική, τον Μπαράκ Ομπάμα.

Γεννήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 1975 στη Φλορεντία, με νομικές σπουδές, υπερήφανος για τα χρόνια του στον καθολικό προσκοπισμό, ακολούθησε στη συνέχεια τα βήματα του πατέρα του, χριστιανοδημοκράτη αιρετού άρχοντα στην τοπική αυτοδιοίκηση.

Το 2009 έκανε την έκπληξη στην κούρσα για τη δημαρχία της Φλορεντίας όταν νίκησε στους προκριματικούς της κέντρο-αριστεράς τον επίσημο υποψήφιο του Δημοκρατικού Κόμματος. 

Και αν το 2012, η πρώτη του απόπειρα να αναλάβει την ηγεσία του κόμματος απέτυχε, έναν χρόνο αργότερα καταφέρνει να γίνει γενικός γραμματέας, πόστο το οποίο είναι αναγκασμένος να αφήσει αμέσως για να μην υπονομεύσει την λαμπρή πολιτική του πορεία.

Eurogroup υπό τη σκιά του δημοψηφίσματος 

στην Ιταλία: Ποια είναι τα νέα δεδομένα.

Υπό τη βαριά σκιά του Ιταλικού δημοψηφίσματος θα διεξαχθεί η σημερινή σύνοδος των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης. Οι ραγδαίες εξελίξεις που φέρνουν οι Ιταλικές κάλπες στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και στην Ευρώπη και τις αγορές δημιουργούν νέα δεδομένα.

Σε αυτό το πλαίσιο η Ελληνική πλευρά θα επιχειρήσει μετά τις μαραθώνιες επαφές των τελευταίων 24ωρων να μετρήσει κέρδη και ζημιές πριν καταλήξει στον τελικό συμβιβασμό με τους θεσμούς.

Ωστόσο τις δύο πλευρές χωρίζουν ακόμα σημαντική απόσταση μέχρι την τελική συμφωνία, γεγονός που επιβεβαιώθηκε και από την τηλεδιάσκεψη του Σαββάτου. Οι πιθανότητες για τεχνική συμφωνία με τους δανειστές (staff level agreement) στο σημερινό Eurogroup παραμένουν ελάχιστες και πλέον το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης εναποθέτει τις ελπίδες του σε ένα έκτακτο Eurogroup πριν τις γιορτές των Χριστουγέννων.

Από την σημερινή σύνοδο ο Ευκλείδης Τσακαλώτος «ποντάρει» σε μια θετική αναφορά για την πρόοδο που έχει συντελεσθεί στις διαπραγματεύσεις σε τεχνικό επίπεδο. Όπως έλεγε κυβερνητικός παράγοντας την Παρασκευή «στόχος είναι διαπιστωθεί συμφωνία σε ποσοστό 95%».

Παρόλα αυτά η κυβέρνηση γνωρίζει ότι θα δεχθεί ισχυρές πιέσεις από τους Θεσμούς κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης τόσο για τα δημοσιονομικά, όσο και για τα εργασιακά. Αναφορικά με τα δημοσιονομικά οι πιέσεις αφορούν τις απαιτήσεις του ΔΝΤ για επιπλέον μέτρα 4,2 δισ. ευρώ στην περίπτωση που οι Ευρωπαίοι επιμείνουν στη διατήρηση του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% και μετά το 2018.

Αντιδρώντας σε αυτήν την πρόταση η κυβέρνηση έφθασε να απειλεί ακόμη και με εκλογές στην περίπτωση που το ΔΝΤ επιμείνει στις απαιτήσεις του. «Ούτε εμείς, ούτε καμία κυβέρνηση μπορεί να συνυπογράψει μείωση του αφορολογήτου στα 5.000 ή 6.000 ευρώ και κατάργηση της προσωπικής διαφοράς» τόνιζε κυβερνητικός αξιωματούχος.

Ο ίδιος άφηνε ανοικτό το ενδεχόμενο για παράταση του δημοσιονομικό «κόφτη» στις μισθούς και τις δαπάνες ώστε αυτός να ισχύει και για την διετία 2019-2020. Στο μέτωπο των εργασιακών κυβερνητικός αξιωματούχος με άμεση εμπλοκή στις διαπραγματεύσεις έλεγε στην HuffPost Greece ότι «στη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών θα κλείσουν αρκετά θέματα αλλά μάλλον όχι τα εργασιακά. 

Για αυτά θα γίνει προσπάθεια να υπάρξει σύγκλιση μέχρι την έκτακτη συνεδρίαση του Eurogroup, εφόσον συμφωνηθεί με τους θεσμούς».

Αποφάσεις για το χρέος

Πέρα από την πορεία της αξιολόγησης, στο τραπέζι των 19 θα βρεθεί και η συμφωνία για το ελληνικό χρέος που επιτεύχθηκε στη σύνοδο της 24ης Μαΐου 2016, σε πρώτη φάση σχετικά με τα βραχυπρόθεσμα μέτρα . Τα μέτρα αυτά θα εφαρμοσθούν μεταξύ της ολοκλήρωσης της πρώτης αξιολόγησης και του τέλους της προγράμματος, ενώ άλλα μετά την επιτυχή ολοκλήρωσή του».

Σύμφωνα με την Ελληνική πλευρά, αλλά και μέρος των Ευρωπαίων αξιωματούχων στη σημερινή σύνοδο, η απόφαση για λήψη βραχυπρόθεσμων μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους θεωρείται παραπάνω από εφικτή. 

Τα μέτρα αναμένεται να τα παρουσιάσει ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης Κλάους Ρέγκλινγκ και θα αποσκοπούν σε μία μείωση σε βάθος χρόνου του δημόσιου χρέους της τάξης των 21,8 ποσοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ.