ΠΟΡΕΥΘΕΝΤΕΣ ΠΡΟΣ ΒΗΘΛΕΕΜ

 

ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΩΝ ΠΟΙΜΕΝΩΝ (Μπετ-Σαχούρ)Χίλια μέτρα περίπου πρός τά ἀνατολικά τῆς πόλης Βηθλεέμ εἶναι τό χωριό τῶν ποιμένων. Εἶναι χτισμένο στόν τόπο, ὁπου οἱ Ἅγιοι Ἄγγελοι ἀποκάλυψαν στούς βοσκούς τή γέννηση τοῦ Χριστοῦ (Λουκ.2, 8).

 

Οἱ χριστιανοί, ἤδη ἀπό τίς ἀρχές τοῦ 4ου αἰώνα ταύτισαν τόν τόπο αὐτό μέ τούς «ἀγρούς τῶν ποιμένων» τοῦ Εὐαγγελίου καί τούς καθιέρωσαν ὡς χῶρο προσκυνηματικό (τόν 4ο αἰώνα ἡ Ἁγία Ἑλένη ἔκτισε ἐδῶ ναό Προσκυνηματικό).

Τό πρῶτο αὐτό Προσκύνημα ἦταν ἡ μεγάλη ἡ φυσική σπηλιά στήν ὁποία ἀγρυπνοῦσαν οἱ Ἅγιοι Ποιμένες τήν Ἅγια Νύχτα τῆς Γεννήσεως. Τό δάπεδο τῆς σπηλιᾶς στρώθηκε μέ μωσαϊκό στό ὁποῖο ὑπάρχουν καί Σταυροί. 

Σταυροί ὑπάρχουν ἐπίσης στά μωσαϊκά πού σώζονται ἀπό τό ναό τῆς Ἁγίας Ἑλένης πάνω ἀπό τό Ἅγιο Σπήλαιο τῆς Γεννήσεως στή Βηθλεέμ (βρίσκονται στό κέντρο τοῦ σημερινοῦ ναοῦ σέ κατώτερο ἐπίπεδο ἀπό ἀυτό τοῦ δαπέδου τοῦ σημερινοῦ ναοῦ).

Οἱ Σταυροί ἀργότερα ἀπαγορεύθηκε ἀπό τήν Ἐκκλησία νά τοποθετοῦνται στά μωσαϊκά τῶν δαπέδων, γιά νά μήν τούς πατᾶμε. Ἀπό τό γεγονός τῆς ὑπάρξεως Σταυρῶν καταλαβαίνουμε ὅτι τά δάπεδα αὐτά εἶναι ἀπό τήν ἐποχή τῆς Ἁγίας Ἑλένης (τόσο τό δάπεδο πού σώζεται: 

1).στή Βασιλική τῆς Γέννησης στή Βηθλεέμ, 

2).τό δάπεδο τοῦ Σπηλαίου τῶν Ἁγίων Ποιμένων ὅπως καί 

3).τό δάπεδο τῆς Βασιλικῆς πού ὑπῆρχε πάνω ἀπό τόν βράχο τῆς Ἀγωνίας στή Γεθσημανῆ καί τό ὁποῖο τώρα κατέχουν, ἐξ ἀρπαγῆς ἀπό τούς Ὀρθοδόξους, οἱ Λατίνοι).

Τό Προσκύνημα πού κτίστηκε στόν ἀγρό τῶν Ποιμένων, αὐτό ὀνομαζόταν Σπήλαιο καί Ἐκκλησία τῶν Ἁγίων Ποιμένων. Πρόκειται γιά μία φυσική σπηλιά, ὁπου σύμφωνα μέ τήν παράδοση, τάφηκαν τρεῖς ἀπό τούς μακάριους ἐκείνους βοσκούς πού προσκύνησαν τό Θεῖο Βρέφος.
 

Στά μέσα τοῦ 5ου αἰώνα, ὁ ἐσωτερικός χῶρος τῆς σπηλιᾶς διευρύνθηκε σημαντικά καί στό ἐσωτερικό της κτίσθηκε ἐκκλησία μέ καμαρωτή σκεπή. Ταυτόχρονα, πάνω ἀπό τή σπηλιά, οἰκοδομήθηκε ἕνα μικρό παρεκκλήσιο σέ σχῆμα πετάλου, πού καί αὐτό ἦταν στρωμέvο μέ μωσαϊκό δάπεδο. 

Εἶχε καί δύο ἑλληνικές ἐπιγραφές. Ὅμως, ἡ σχετικά μικρή αὐτή Ἐκκλησία-Σπηλιά τοῦ 5ου αἰώνα, δέν ἐπαρκοῦσε γιά τίς λατρευτικές ἀνάγκες τοῦ σπουδαίου αὐτοῦ Προσκυνήματος, ἀλλ' οὔτε καί μποροῦσε νά ἐξυπηρετήσει τήν πληθώρα τῶν Χριστιανῶν προσκυνητῶν. 

Ἔτσι, στίς ἀρχές τοῦ 6ου αἰώνα κατεδαφίσθηκε τό μικρό ἀνώγειο παρεκκλήσιο καί στή θέση του κτίσθηκε μεγαλοπρεπής Βασιλική μέ μαρμάρινες κολῶνες καί κιονόκρανα καί μέ πολύχρωμα μωσαϊκά δάπεδα. Ἡ ἵδρυση τῆς Βασιλικῆς καί ἡ νέα διαμόρφωση τοῦ ὅλου χώρου ἄλλαξαν ὄχι μόνο τήν ἐξωτερική ἐμφάνιση τοῦ Προσκυνήματος, ἀλλά καί τή λατρευτική του κατάσταση.

Ἀπό τίς ἐκκλησιαστικές καί ἱστορικές πηγές τοῦ 6ου αἰώνα μαθαίνουμε ὁτι ἡ τελετή τῶν Χριστουγέννων ἄρχιζε στήν πραγματικότητα ἀπό ἐδῶ ἀπό τό Προσκύνημα τοῦ Σπηλαίου τῶν Ἁγίων Ποιμένων, πού ὀνομαζόταν πλέον «Ποιμενεῖο». 

Ἀπό τήν παραμονή ἡ Ἀκολουθία τῶν Χριστουγέννων ἄρχιζε στό «Ποιμενεῖο» (χωριό τῶν ποιμένων) μέ ἀπαγγελία ἐκτενῶν εὐχῶν, τροπαρίων καί ἀνάγνωση τοῦ σχετικοῦ χωρίου ἀπό τό Εὐαγγέλιο τοῦ Λουκᾶ.

Ἀπό ἐκεῖ κλῆρος, λαός καί μοναχοί, σέ ἐπιβλητική πομπή, μετέβαιναν στή Βασιλική τῆς Γέννησης στή Βηθλεέμ, γιά νά συνεχίσουν τή γιορτή. Οἱ Πέρσες τό 614 κατέστρεψαν τή Βασιλική τοῦ Προσκυνήματος (πού εἶχε κτίσει ἡ Ἁγία Ἑλένη). Ἡ Βασιλική τοῦ Ποιμενείου ξανακτίσθηκε ἀπό τόν Πατριάρχη Μόδεστο.

Μετά τήν ἀραβική κατάκτηση τῆς Παλαιστίνης ὁ χῶρος γύρω ἀπό τή νέα Βασιλική μετατράπηκε σέ μοναστήρι, ἴσως γιά νά δώσει ἄσυλο στούς πολλούς ἀσκητές τῆς κοντινῆς ἐρήμου.

Τό προσκύνημα καί τό μοναστήρι ἐγκαταλείφθηκαν ὁριστικά τόν 10ο αἰώνα. Ἔκτοτε μόνο ὁ χῶρος τῆς ὑπόγειας Ἐκκλησίας-Σπηλιᾶς ἦταν προσιτός στούς προσκυνητές. Τό 1972 τό Πατριαρχεῖο διενήργησε μέ ἔξοδα του ἀρχαιολογικές ἀνασκαφές μέ σκοπό νά ἐπαναφέρει στό φῶς τά ἀρχαία ἐρείπια τοῦ σπουδαίου αὐτοῦ Προσκυνήματος. 

Ἡ σημερινή μεγάλη ἐκκλησία τοῦ Προσκυνήματος στέκεται σέ μικρή μόνο ἀπόσταση ἀπό τήν πρώτη «Σπηλιά τῶν Ποιμένων». Ἡ σημερινή ἐκκλησία τῶν Ὀρθοδόξων ὀνομάζεται «Δόξα ἐν Ὑψίστοις».

Ὁ χῶρος ἐδῶ συνδέεται καί μέ τήν Παλαιά Διαθήκη: 

Ἐδῶ ἦταν οἱ ἀγροί τοῦ Βοοζ (προπάππου τοῦ Προφήτη Δαυίδ).Ἐδῶ ἡ Ρούθ ἡ Μωαβίτισσα, ἐνῶ μάζευε τά στάχυα, συνάντησε τόν Βοοζ καί ἀργότερα παντρεύτηκαν. Ἐδῶ ὁ Προφήτης Δαυίδ καί ὁ Ἰακώβ ἔβοσκαν τά ποίμνια τους. Η συνέχεια αύριο.