Αριθμ. Πρωτ. ΕΞ. 2134/2016
Έν Αθήναις τή 21η Ιουνίου 2016
ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΜΑΣ
Ο Καθεδρικός Ναός της Αθήνας, που είναι
αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, βρίσκεται στην Πλατεία Μητροπόλεως
επί της ομώνυμης οδού. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1842 και ολοκληρώθηκε το 1862.
Ο τύπος του ναού είναι σταυροειδής τρίκλιτη βασιλική με τρούλλο.
Το κόστος κατασκευής υπερέβη τον
προϋπολογισμό. Η διαφορά καλύφθηκε μερικώς από την πώληση εκκλησιαστικής
περιουσίας και από δωρεές, κυρίως του βασιλιά Όθωνα και του ευεργέτη Σίνα που
ζούσε στη Βιέννη (Αυστρία).
Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, ο
Μητροπολιτικός Ναός των Αθηνών επρόκειτο να ανεγερθεί στην οδό Πανεπιστημίου,
δίπλα στη (μελλοντική) Ακαδημία και με βάση αυτό το δεδομένο, ο Δανός
αρχιτέκτονας Theophil Hansen (1813-1891)
είχε σχεδιάσει (το 1842) μια σύνθεση
ρωμανογοτθικής έμπνευσης, αναμεμιγμένης με αναγεννησιακά και βυζαντινά
στοιχεία.
Η περιοχή εκείνη απορρίφθηκε όμως από
τον Δήμο Αθηναίων, κριθείσα “απόκεντρος και ερημική”, και τελικώς αποφασίστηκε
ο ναός να ανεγερθεί στην παλαιά πόλη, στη θέση του συγκροτήματος των
μητροπολιτικών κτιρίων της Τουρκοκρατίας, τα οποία κατεδαφίστηκαν, με μόνη
εξαίρεση τη βυζαντινή εκκλησία της Γοργοεπηκόου.
Ο θεμέλιος λίθος τέθηκε τα Χριστούγεννα
του 1842, αλλά η οικοδομή (στην οποία
χρησιμοποιήθηκαν υλικά 72 συνολικά
κατεδαφισμένων Αθηναϊκών ναών) διακόπηκε την άνοιξη του 1843, ελλείψει πόρων.
Μετά την αναχώρηση του Hansen,
προκηρύχθηκε διαγωνισμός για την αναθεώρηση των αρχικών σχεδίων (το 1846), που κέρδισε ο αρχιτέκτονας
Δημήτριος Ζέζος (εισηγητής μιας “ελληνοβυζαντινής” ρυθμολογίας).
Μετά τον θάνατο εκείνου (το 1857), η επίβλεψη του έργου πέρασε στον
Γάλλο αρχιτέκτονα François Boulanger (που έδρασε στην Ελλάδα μεταξύ των ετών 1845-1873, και στον οποίο οφείλονται
πιθανότατα το τελικό επιστέγασμα των κωδωνοστασίων και το τελικό ύφος του
τρούλου).
Καθώς και η διεύθυνση των εργασιών στον
Παναγιώτη Κάλκο (1810-1878), ενώ η
αγιογράφηση και η διακόσμηση ανατέθηκαν στους ζωγράφους Σπ. Γιαλινά και
Κωνσνταντίνο Φανέλλη, αντίστοιχα.
Τα γλυπτικά αρχιτεκτονικά στοιχεία, τα
κιονόκρανα και ο άμβωνας σχεδιάστηκαν από τον γλύπτη Γεώργιο Φιτάλη. Στο
εσωτερικό του ναού, σε μαρμάρινη λάρνακα, φυλάσσεται το σκήνωμα του εθνομάρτυρα
Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’, καθώς και της Αγίας Φιλοθέης της Αθηναίας
Τα εγκαίνια της μητρόπολης έγιναν τον Μάϊο του 1862 και δαπανήθηκαν
συνολικά 650.000 δραχμές (400.000
από εκποίηση εκκλησιαστικών οικοπέδων, 80.000
διέθεσε ο δήμος Αθηναίων, 20.000 ο Οθων, 10.000 ο Γεώργιος Σίνας, 86.000 ο υιός Σίμων Σίνας και τα υπόλοιπα από εράνους).
Ατυχώς το αποτέλεσμα των αλλεπάλληλων
αναθεωρήσεων υπήρξε ένα μίγμα νεοκλασικισμού και βυζαντινισμού, χωρίς
αρχιτεκτονική συνέπεια, “άτονο και άνευ χαρακτήρος”, που υπογραμμίζεται από την
αναπόφευκτη αντιπαράθεση με τον παρακείμενο ναό της Γοργοεπηκόου (σημερινού
Αγίου Ελευθερίου).
Οι αδιάκοπες εξάλλου ανακαινίσεις και
“εξωραϊσμοί” από το 1890 και σε όλη
τη διάρκεια του 20ού αιώνα, χωρίς να
τον βελτιώσουν, του στέρησαν σημαντικά ιστορικά τεκμήρια της αρχικής του, έστω,
σύλληψης και εκτέλεσης. Χαρακτηριστικά, το κάτω τμήμα του κτηρίου, που
σχεδιάστηκε από τον Χάνσεν, δείχνει μικρότερο σε σχέση με το υπόλοιπο κτήριο.
Μερικά χρόνια μετά την αποπεράτωσή του
απετέλεσε το Μητροπολιτικό ναό της πρωτεύουσας του Ελληνικού κράτους, στην
οποία έλαβαν μέρος πολλές σπουδαίες θρησκευτικές τελετές, όπως γάμοι και
κηδείες βασιλέων, πρωθυπουργών και σημαινόντων προσώπων.
Στα περίπου 150 έτη ζωής, η Μητρόπολη υπέστη ρωγμές από τον σεισμό του Φεβρουαρίου 1981 και μία επίθεση με
βόμβες Μολότωφ αναρχικών, το 1998.
Από το σεισμό του 1999 προκλήθηκαν ζημιές στο εσωτερικό του ναού, οι οποίες έκτοτε
περιόρισαν τις λειτουργικές δυνατότητες του ναού. Τα έργα επισκευής όμως περατώθηκαν
με πολύ κόπο και την άοκνον φροντίδα του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και
Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου όπου σήμερα ανοίγει και πάλι τις πύλες του ο Μητροπολιτικός Ιερός Ναός και πάλιν προς λειτουργίαν
και δόξαν Θεού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου