ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΠΡΩΗΝ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΜΕΡΙΚΗΣ κ. ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ ΣΤΑ ΕΠΙΚΑΙΡΑ 31.12.2015

 

Πώς βλέπετε σήμερα την κατάσταση στην Εκκλησία της Αμερικής;

Πορεύεται αμέριμνα στον δρόμο που χά­ραξε η σημερινή ηγεσία του Φαναρίου με τη συνδρομή προφανώς του κληρικού Αλέξαν­δρου Καρλούτσου.

Και πώς θα κρίνατε την πορεία αυτή ειδικότερα;

Δεν κρίνω, διερωτώμαι απλώς πού θα οδηγήσει η πορεία αυτή και ποια θα είναι η κατάσταση σε τριάντα σαράντα χρόνια από τώρα. Και, μάλιστα, όταν τα δεδομένα είναι αμείλικτα: συνεχής αφομοίωση του ελληνι­κού στοιχείου, συρρίκνωση των ελληνικών σχολείων, σχετικοποίηση της ορθόδοξης θεολογίας μας, αδιάκοπη επαγγελματοποίηση της ιεροσύνης και πολλά άλλα.

Δεν νομίζετε, πάντως, ότι ο ρόλος του πατρός Καρλούτσου αποδείχτηκε θε­τικός για την Αρχιεπισκοπή Αμερικής σε οικονομικό κυρίως και πολιτικό επίπεδο;

Πίστευα πάντα ότι οι συνδρομές των πιστών είναι αρκετές -υπεραρκετές μάλιστα - για να επιτελέσει η Εκκλησία το έργο της. Αυτό με δίδαξαν τα χρόνια της Ιταλίας και της Αμε­ρικής στη συνέχεια.

Ποτέ δεν κατάλαβα την ουσιαστική χρησιμότητα επενδυτών, χρηματοσυλλεκτών και άλλων παρόμοιων οικονο­μικών παρακεντέδων στον χώρο της Εκκλη­σίας.

Όσο για τις πολιτικές δυνατότητες που αναφέρατε, καλό θα 'ταν να αποφεύγονται οι υπερβολές, αν θέλουμε να παραμείνουμε στον χώρο κάποιου ρεαλισμού.

Ποιμάνατε την Αρχιεπισκοπή Αμερι­κής για πολύ σύντομο διάστημα, ωστό­σο συχνά-πυκνά κάποιοι ανατρέχουν σ' εσάς, παρότι σας πολέμησαν λυσσαλέα. Πού το αποδίδετε αυτό;

Στην ειλικρινή και έντιμη προσπάθεια να λύσουμε ορισμένα πάγια προβλήματα που ταλαιπωρούν την Αρχιεπισκοπή από την ίδρυση της.

Η διαιώνιση των προβλημάτων, και, μάλιστα, η οξύτερη μορφή με την οποία εμφανίζονται αυτά σήμερα, οδηγεί, όπως εί­ναι φυσικό, σε νηφαλιότερες τώρα σκέψεις και λογικότερες επανεκτιμήσεις.

Θα ήθελα μια τοποθέτησή σας για τη γενικότερη κατάσταση στην  Ελλάδα. Πιστεύετε πως όλη αυτή η πίκρα είναι απόρροια μόνο της δεινής οικονομι­κής κατάστασης ή τα αίτια της κρίσης είναι βαθύτερα;

Πιστεύω πως για τη δεινή κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα ο λαός της Ελλάδας ευθύνεται κυρίως και πρωτίστως η πολιτική ηγεσία της χώρας.

Η πνευματική - αν υπάρχει ακόμα - και η ακαδημαϊκή ηγεσία στην Ελλάδα έχει διαδραματίσει τον ρόλο της;

Και ρόλο να είχε να διαδραματίσει, αυτός θα ήταν εξ ορισμού αρκετά περιορισμένος, αφού προηγήθηκε επί δεκαετίες η μανιώδης πολιτική προσπάθεια αποσύνθεσης του πα­ραδοσιακού ελληνικού κοινωνικού ιστού.

Στην Ελλάδα προ ημερών ψηφίστηκε νόμος που αλλάζει το οικογενειακό δί­καιο με το σύμφωνο συμβίωσης, που προβλέπει τη ζεύξη ατόμων και του ιδίου φύλου.

Αφού η Ελλάδα έχει προ πολλού αποφα­σίσει να ακολουθήσει κατά πόδας το αμερι­κανικό και ευρωπαϊκό κοινωνικό γίγνεσθαι, επόμενο ήταν αργά ή γρήγορα να υιοθετή­σει ό,τι υιοθετείται πρώτα στις ΗΠΑ και μετά στην Ευρώπη.

Θεωρείτε ότι η Εκκλησία εν τω συνόλω της έχει πράξει το καθήκον της σχετι­κά με τις σφαγές χριστιανών από τους τζιχαντιστές;

Δεν μπορούσε η Εκκλησία, Ορθόδοξη ή άλλη, και να ήθελε ακόμη, να διαδραματίσει κάποιο ρόλο στο θέμα που αναφέρετε. Οι μό­νοι που θα μπορούσαν να αναλάβουν συγκε­κριμένες πρωτοβουλίες είναι εκείνοι που εξέθρεψαν τους τζιχαντιστές και επωφελούνται σήμερα από την ύπαρξη και τη δράση τους.

Σας ανησυχεί η κλιμάκωση στις σχέ­σεις Ρωσίας - Τουρκίας; Συνδέετε αυτές τις εξελίξεις με τις ρήσεις και τις προορατικές ανησυχίες ανθρώπων όπως ο μακαριστός Παΐσιος;

Δεν με ανησυχεί, καθώς γνωρίζω ότι οι Τούρκοι ποτέ δεν θα ενεργούσαν ως ενήργη­σαν χωρίς την προτροπή ή την έγκριση των συμμάχων τους. Ως προς το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, είναι πρόωρο, νομίζω, να συν­δεθούν οι ρήσεις με τα γεγονότα όπως αυτά εξελίσσονται τη στιγμή αυτή.

Επί τη ευκαιρία, πώς σχολιάζετε όλη αυτή την «προφητολατρία»;

Πολύς κόσμος έχει σήμερα ανάγκη από εξηγήσεις διαφορετικές από αυτές που του προσφέρουν αφειδώλευτα και με επιμονή οι κατευθυνόμενες συνήθως πηγές πληροφό­ρησης του. Κι όσο περισσότερο αμφιβάλλει ο κόσμος για την αξιοπιστία της πληροφόρη­σης του τόσο περισσότερο θα στρέφεται σε προγνωστικές αναζητήσεις παντός είδους.

Ως προς την αγιοποίηση του Αγιορείτη Γέροντα Παϊσίου διατυπώνονται κά­ποιες απόψεις πον αναφέρουν ότι δεν είναι στην παράδοση της Ορθοδοξίας παρόμοιες αγιοποιήσεις, αφού η Ορ­θοδοξία, σοφά λειτουργώντας, πάντοτε άφηνε τον χρόνο να «μιλήσει» για κά­ποια μορφή της Εκκλησίας μας...

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο θα είχε προφα­νώς σοβαρούς λόγους για να προβεί σε αυτή την αναγραφή του γέροντα Παϊσίου στο αγιο­λόγιο της Εκκλησίας. Δεν τους γνωρίζω. Αν και σοφότερη, όπως λέτε, αποδεικνύεται συ­νήθως η αναμονή, πρέπει, ωστόσο, να τονι­στεί ότι όλες οι περιπτώσεις δεν είναι ίδιες και για όλες δεν ισχύουν πάντα τα ίδια κριτήρια.

«Επαναφορά της παραδοσιακής μορφής του συνοδικού θεσμού»

Σεβασμιότατε, τι άποψη έχετε σχημα­τίσει για τον τρόπο που έχει καθιερω­θεί τελευταία η συγκρότηση της Πα­τριαρχικής Συνόδου;

Δεν είναι λίγοι, όπως ακούγεται, οι αρχιε­ρείς του Πατριαρχείου που θα ευνοούσαν την επαναφορά του συνοδικού θεσμού στην πα­ραδοσιακή του μορφή, δηλαδή σε μια μορφή που θα επέτρεπε τη συμμετοχή όλων των επαρχιούχων αρχιερέων στις συνοδικές δια­δικασίες, βάσει πάντοτε ενός συνταγματίου, όπως γινόταν πριν από το 1922.

Η επαναφορά αυτή, πιστεύεται, θα περιόριζε διάφορες πα­ρεμβάσεις εξουσιαστικού χαρακτήρα και θα έδινε νέα, δυναμική πνοή στις διαβουλεύσεις της Συνόδου. Δεν βλέπω για ποιο λόγο καθυ­στερεί επί τόσα χρόνια η αποκατάσταση της παραδοσιακής τάξης και στον τομέα αυτό.

Έχετε δηλώσει επανειλημμένα ότι ο τρόπος συγκρότησης της Πατριαρχι­κής Συνόδου πρέπει να αναθεωρηθεί. Έχετε πάντα την ίδια γνώμη;

Δεν άλλαξα γνώμη. Πιστεύω πως θα είχε πολλά να ωφεληθεί το Πατριαρχείο από την επαναφορά της παραδοσιακής μορφής του συνοδικού θεσμού, θα εξασφάλιζε κάποιο αντικειμενικό κριτήριο στην επιλογή των εκάστοτε συνοδικών αρχιερέων, θα έθετε τέ­λος στην αμφισβητήσιμη συμμετοχή τιτουλαρίων αρχιερέων και θα καταργούσε τον διαχωρισμό των συνοδικών μελών σε δύο κατηγορίες με βάση την υπηκοότητα τους.

«Υψίστης σημασίας η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος»

Και τώρα να περάσουμε στο μείζον θέμα της σύγκλησης της επονομαζόμενης και Αγίας και Μεγάλης Πανορθοδόξου Συ­νόδου που έχει προαναγγελθεί για τον προσεχή Μάρτιο. Τι άποψη έχετε;

Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος θα αποτελέσει γεγονός υψίστης σημασίας για την πορεία της Εκκλησίας μας κατά το εγγύτερο και απώτερο μέλλον. Ο λαός της Εκκλησίας προσβλέπει στην από πολλού αναμενόμενη σύγκληση της Μεγάλης αυτής Συνόδου που, όπως πιστεύε­ται, θα δώσει λύσεις σε θέματα που αντιμετω­πίζουν οι πιστοί στην καθημερινή θρησκευτι­κή τους ζωή.

Είτε πρόκειται για το θέμα της νη­στείας ή του ημερολογίου είτε για τις σχέσεις τους με άλλους ορθοδόξους ή με μέλη άλλων χριστιανικών Εκκλησιών και Ομολογιών είτε για τα λεγόμενα «ανθρώπινα δικαιώματα» και τις διακρίσεις στη σύγχρονη κοινωνία κ.λπ.

Τα δείγματα, πάντως, από τις προπα­ρασκευαστικές εργασίες μάς δείχνουν πως δεν υπάρχει σύμπνοια σε ουσιώδη ζητήματα...

Αν η εκ των προτέρων συμφωνία των πά­ντων ήταν δεδομένη, δεν θα υπήρχε λόγος να συγκαλούνται σύνοδοι. Η Σύνοδος συ­γκαλείται ακριβώς για να βρεθεί, μέσω του ζωντανού διαλόγου, κοινή θέση σε θέματα επί των οποίων υπάρχουν διάφορες ή και, πολλές φορές, αντίθετες γνώμες και απόψεις. 

Η ιστορία διδάσκει ότι η Ορθοδοξία γνωρίζει πώς να υπερβαίνει παρόμοιες δυσκολίες, βρί­σκοντας την προσφορότερη πάντοτε λύση στο εκάστοτε ζητούμενο. Η Ορθοδοξία και πάλι θα πράξει ό,τι πάντοτε έπραξε κατά τη μακραίωνη ιστορία της. Ενωμένη θα δώσει στους πιστούς τις λύσεις στα πολλαπλά προ­βλήματα που αυτοί αντιμετωπίζουν στο πλαί­σιο των σημερινών κοινωνικών δεδομένων.

Μεγάλο αγκάθι θεωρείται - και όντως είναι - το ζήτημα της παραχώρησης του αυτοκέφαλου, προνόμιο που ως σήμερα έχει μόνο το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Μπορεί τα θέματα αυτά να φαίνονται εκ πρώ­της όψεως «ακαδημαϊκά» ή σχετιζόμενα μόνο με την άσκηση της εκκλησιαστικής εξουσίας. Μπορεί ακόμη να θεωρούνται τελείως άσχε­τα με την καθ' ημέρα θρησκευτική ζωή των πιστών.

Στην πραγματικότητα, ιδίως στη δια­σπορά τα θέματα αυτά έχουν άμεση επίπτωση στην όλη θρησκευτική οργάνωση των πιστών. Μια εκλαϊκευμένη ενημέρωση των πιστών επί των θεμάτων αυτών θα ήταν, νομίζω, χρήσιμη.

Θα βοηθούσε ακόμη να αντιληφθούν τους κιν­δύνους που προέρχονται από τη δήθεν «υπε­ρεθνική» προπαγάνδα διαφόρων εκκλησια­στικών και παραεκκλησιαστικών κύκλων που ουσιαστικά και κατά βάθος είναι εθνικιστικοί.

Υπάρχουν κύκλοι στην Ελλάδα που φο­βούνται ότι από τη σύγκληση της Πα­νορθοδόξου Συνόδου, καίτοι αναγκαία και ιστορική απόφαση, η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν θα βγει ενωμένη λόγω των γνωστών βλέψεων της Μόσχας και των σκληροπυρηνικών κύκλων που δείχνουν να επικρατούν εντός του περιβάλλοντος του Πατριάρχη Κύριλλου.

Οι βλέψεις της Μόσχας ήταν ήδη γνωστές πριν καν συλληφθεί η ιδέα μιας Πανορθοδό­ξου Συνόδου. Και ιδιαίτερες ανησυχίες δεν είχαν εκδηλωθεί τότε που, πριν από δεκαε­τίες, άρχιζε η διαδικασία της Πανορθόδοξης. Σήμερα γιατί ανησυχούμε ξαφνικά; Τι μπορεί να άλλαξε στο μεταξύ;

Οι αποφάσεις της Πανορθοδόξου Συνόδου, ειδικά αν υπάρξει κάποιο «ατύ­χημα» και μοιραία οδηγηθούμε σε de facto σχίσμα, μπορούν να επηρεάσουν και τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευ­ρύτερη περιοχή όχι μόνο των Βαλκανίων, όπου επικρατεί η Ορθοδοξία, αλλά και στη μείζονα περιοχή των χω­ρών που επηρεάζονται και από τη Μό­σχα εκκλησιαστικά και γεωπολιτικά;

Αυτοί που χειρίζονται σήμερα τα θέματα του πλανήτη μας δεν φαίνεται να επηρεά­ζονται ιδιαίτερα από αποφάσεις εκκλησια­στικές και εκκλησιαστικά σχίσματα. Ας μην υπερεκτιμούμε εαυτούς...

Τελικά πιστεύετε ότι η σύγκληση της Μεγάλης Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας θα είναι προς όφελος της Ορ­θοδοξίας;

Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος, αν τελικά ολοκληρώσει το έργο της, θα δώσει, όπως προανέφερα, λύσεις σε θέματα που οι πι­στοί αντιμετωπίζουν καθημερινά - νηστεία, ημερολόγιο, σχέσεις με άλλους ορθοδόξους ή με μέλη άλλων χριστιανικών Εκκλησιών και Ομολογιών, ανθρώπινα δικαιώματα, σύγχρονες κοινωνικές διακρίσεις κ.λπ. Πι­στεύω επομένως ότι θα αποτελέσει γεγονός υψίστης σημασίας για την πορεία της Εκ­κλησίας μας κατά το εγγύτερο και απώτερο μέλλον.

Πώς βλέπετε την απειλητική επέλαση του ακραίου ριζοσπαστικού Ισλάμ, από το οποίο υποφέρουν και ορθόδο­ξοι πληθυσμοί στην περιοχή της Μέ­σης Ανατολής;

Φοβούμαι πως θα γίνουμε μάρτυρες κι άλλων επελάσεων, ώσπου στο τέλος, όπως δείχνουν όλα, δεν θα 'χουν απομείνει παρά σκιώδεις εστίες Ορθοδοξίας στις μουσουλ­μανικές χώρες της Μέσης Ανατολής.

Ποια μπορεί να είναι η στάση τον χρι­στιανικού κόσμου; Άμυνα και διάλογος ή πρόληψη και κατασταλτικά μέτρα; Ίσως συνδυασμός όλων αυτών;...

Δεν νομίζω να έχει ο λεγόμενος «χριστια­νικός κόσμος» ούτε ενδιαφέρον για τους ορ­θόδοξους χριστιανούς της Μέσης Ανατολής αλλά ούτε - για να είμαστε ειλικρινείς - και με­γάλες δυνατότητες και επιλογές. Το παιχνίδι παίζεται σε άλλα τραπέζια...

Τι σας ανησυχεί περισσότερο από τη γενικότερη πορεία της ανθρωπότη­τας;

Η απαξίωση της ανθρώπινης ζωής.

Η Συνέντευξη παραχωρήθηκε στον κ. Αλέξη Στεφανόπουλο