20/2/2014 - ΤΣΙΚΝΟΠΕΜΠΤΗ ΣΗΜΕΡΑ

 

Τσικνοπέμπτη - Γιορτάζεται την Πέμπτη

που είναι 11 ημέρες πριν την Καθαρά Δευτέρα.

                    Τσικνοπέμπτη (ανάλυση - ιστορία). Τριώδιο και Αποκριές. 

Είναι ημέρα χαράς αλλά και προετοιμασίας για τους Ελληνορθόδοξους χριστιανούς, καθώς η σαρανταήμερη περίοδος της Σαρακοστής πριν το Πάσχα πλησιάζει. Την μέρα αυτή επιβάλλεται από το έθιμο το ψήσιμο κρέατος στα κάρβουνα.

Το Τριώδιο: Με τον ευρύτερο όρο Αποκριά, ονομάζουμε τη χρονική περίοδο τριών εβδομάδων πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή, το γνωστό μας τριώδιο.

Οι τρεις Κυριακές που κλείνουν την κάθε εβδομάδα του τριωδίου είναι:

η Κυριακή του Ασώτου, 

η Κυριακή της Απόκρεω (μικρή αποκριά) και 

η Κυριακή της Τυροφάγου (Μεγάλη Αποκριά).

Η περίοδος του Τριωδίου καλύπτει:

 α. Τις τρεις εβδομάδες πριν από τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή (22 ημέρες).

β.Τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή (40 ημέρες, από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι την Παρασκευή πριν από το Σάββατο του Λαζάρου).

γ.Τις δυο ήμερες Σάββατο του Λαζάρου και Κυριακή των Βαΐων (συνδετικές ήμερες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής με τη Μεγ. Εβδομάδα).

δ.Τη Μεγάλη Εβδομάδα (6 ημέρες).

  

Η λέξη Αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την έναρξη της τυρινής εβδομάδας στην οποία επιτρέπονται, κατά τη θρησκεία μας, μόνο τα γαλακτοκομικά προϊόντα. 'Ετσι οι Χριστιανοί προετοιμάζονται για τη μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής. Συνώνυμη της λέξης Αποκριά είναι και η λέξη Καρναβάλι (Carnival) που προέρχεται από το λατινικό carnem levare (αποχή από το κρέας).

Οι ρίζες των εκδηλώσεων αυτών βρίσκονται στην αρχαία Ελλάδα, στη Διονυσιακή λατρεία. Ο Διόνυσος, κατά το δωδεκάθεο, ήταν ο θεός της γονιμότητας και οι αρχαίοι 'Ελληνες τον τιμούσαν με μεγάλους εορτασμούς, τα Διονύσια. Κατά τους εορτασμούς αυτούς, στην αρχαία Αθήνα, γινόταν παρέλαση άρματος .

Το άρμα ακολουθούσαν χορευτές και τραγουδιστές μεταμφιεσμένοι με προσωπίδες που τραγουδούσαν σατυρικά τραγούδια. Οι εορτασμοί αυτοί, πέρασαν από πολιτισμό σε πολιτισμό δεχόμενοι επιρροές από διάφορες κουλτούρες.

  

Τσικνοπέμπτη: Οι τρεις εβδομάδες πριν την αρχή της Σαρακοστής ονομάζονται Προφωνή, Κρεατινή και της Τυροφάγου. Στο μέσο της Κρεατινής (της 2ης) εβδομάδας βρίσκεται η Τσικνοπέμπτη, κατά την οποία παραδοσιακά καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος, εν είδει προετοιμασίας για τη νηστεία της Σαρακοστής.

Για την ορθόδοξη παράδοση, οι νηστείες της Τετάρτης και της Παρασκευής είναι σημαντικές, οπότε η Πέμπτη θεωρούνταν η καταλληλότερη μέρα για κραιπάλες. Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στο μέσο των 3 εβδομάδων του εορτασμού του καρναβαλιού. Πρόκειται για τη Πέμπτη της 2ης εβδομάδας, της Κρεατινής. Γιορτάζεται την Πέμπτη που είναι 11 ημέρες πριν την Καθαρά ∆ευτέρα.

Είναι ημέρα χαράς αλλά και προετοιμασίας για τους Ελληνορθόδοξους χριστιανούς, καθώς η σαρανταήμερη περίοδος της Σαρακοστής πριν το Πάσχα πλησιάζει. Την μέρα αυτή επιβάλλεται από το έθιμο το ψήσιμο κρέατος στα κάρβουνα.

Το όνομα "Τσικνοπέμπτη" προέκυψε γιατί την ημέρα αυτή (Πέμπτη δηλαδή) το δείπνο αποτελείται από κρέας ψημένο στα κάρβουνα, το οποίο πρέπει να έχει πάντα λίγο λίπος ώστε κατά το ψήσιμο να βγάλει την απαραίτητη "τσίκνα". Ακόμα και οι πιο φτωχοί άνθρωποι κάθε περιοχής, πρέπει να ψήσουν κρέας ώστε να μυρίσει το σπίτι τους και όλοι να ξέρουν ότι γιορτάζουν!

Παλιότερα στην ελληνική επαρχία οι άνθρωποι μοίραζαν πιατέλες με το τσικνισμένο κρέας σε όλη την γειτονιά για να στείλουν την μυρωδιά του ψητού σε κάθε άκρη του χωριού. Μαζί με την Τσικνοπέμπτη έχει καθιερωθεί πλέον και η ειδωλολατρική παράδοση του μασκαρέματος που υποτίθεται ότι διώχνει τα κακά πνεύματα του χειμώνα και βοηθάει έτσι στην εξασφάλιση μιας επιτυχημένης σοδειάς.

Στις μέρες μας η Τσικνοπέμπτη θεωρείται η αρχή της αποκριάς.

Παρόμοιες γιορτές έχουν και άλλα χριστιανικά έθνη, όπως το Schmutziger Donnerstag στη Γερμανία και τη Mardi Gras ("Λιπαρή Τρίτη") στη Γαλλία που όμως αντιστοιχεί στην Ορθόδοξη Καθαρά Δευτέρα. Η τελευταία γιορτάζεται και σε παλαιά γαλλόφωνες περιοχές, όπως στη Νέα Ορλεάνη.

ΕΘΙΜΑ ΤΣΙΚΝΟΠΕΜΠΤΗΣ: Ο εορτασμός αυτής της μέρας είναι ένα έθιμο που δεν γνωρίζουμε από πού προέρχεται. Βασικό χαρακτηριστικό του είναι το ψήσιμο «τσίκνισμα» κρέατος στα κάρβουνα. Από εκεί έχει πάρει και το όνομα της η ημέρα. Πέρα από το ψήσιμο του κρέατος, κάθε τόπος έχει και τις δικές του συνήθειες εορτασμού της Τσικνοπέμπτης. Μερικές από αυτές είναι:

Σέρρες: Στις αλάνες ανάβονται μεγάλες φωτιές στις οποίες αφού ψήσουν κρέας, πηδούν από πάνω τους. Τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ, αναλαμβάνει να κάνει «προξενιά» ανακατεύοντας ταυτόχρονα την θράκα της φωτιάς με μία βέργα.

Κομοτηνή:Εκεί την Τσικνοπέμπτη καψαλίζουν την κότα που θα φαγωθεί την επόμενη Κυριακή (Κυριακή της Απόκρεω). Επίσης τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσουν αυτήν την ημέρα βρώσιμα δώρα. Ο άντρας στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον λεγόμενο κούρκο, ενώ εκείνη του στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Ο έρωτας εξάλλου περνάει από το στομάχι.

Κέρκυρα:Την ημέρα αυτή, στην παλιά πόλη της Κέρκυρας, τελούνται τα «Κορφιάτικα Πετεγολέτσια» ή «Κουτσομπολιά» ή «Πέτε Γόλια». Σύμφωνα με το έθιμο, οι γυναίκες βγαίνουν στα παράθυρα των καντουνιών και κουτσομπολεύουν στην ντοπιολαλιά τους. Ακολουθούν καντάδες όπου με αυτές «κλείνει» το έθιμο.

Σκόπελος:Στο χωριό Κλήμα της Σκοπέλου, οι κάτοικοι, αφού φάνε και τραγουδήσουν στα σπίτια τους, ξεχύνονται στις γειτονιές και χορεύοντας συγκεντρώνονται όλοι στο Πεύκο όπου και συνεχίζουν το γλέντι μέχρι το πρωί.

Πελοπόννησος: Σε όλη την περιφέρεια την Τσικνοπέμπτη σφάζουν χοιρινά από τα οποία φτιάχνονται λογιών λογιών καλούδια. Η πηχτή, οι τσιγαρίδες, τα λουκάνικα, η γουρναλοιφή και το παστό είναι ορισμένα από αυτά. Ιδιαίτερα στην Πάτρα έχουμε το έθιμο της Κουλουρούς. Η Γιαννούλα η Κουλουρού πιστεύει λανθασμένα δύο πράγματα.

Το πρώτο ότι ο Ναύαρχος Ουίλσων είναι τρελά ερωτευμένος μαζί της και  το δεύτερο ότι έρχεται να την παντρευτεί. Έτσι λοιπόν, ντύνεται νύφη και με την συνοδεία των Πατρινών πηγαίνει στο λιμάνι της πόλης για να προϋπαντήσει τον καλό της. Γύρω της ο κόσμος ξεφαντώνει και διασκεδάζει με τα καμώματα της.