ΤΟ ΑΒΑΤΟΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΠΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ

Ιστορικά στοιχεία για τον Άθω

Η χερσόνησος του Άθω είναι η ανατολικότερη και τραχύτερη των τριών επιμέρους παράλληλων χερσονήσων (Κασσάνδρας ή Παλλήνης, Λόγκου ή Σιθωνίας - κεντρική, και Άθω ή Αγίου Όρους) που απαρτίζουν την χερσόνησο της Χαλκιδικής. Η χερσόνησος αυτή καλύπτεται από το όρος Άθω, που κορυφώνεται σε μια μαρμάρινη πυραμίδα ύψους 2033μ., εξ ου και το όνομά της. Καταλήγει δε στο Ακρωτήριο Νυμφαίο ή Ακρόθωον. Στερείται ποταμών και λιμνών.

Συνδέεται με τη Χαλκιδική με το στενό ισθμό του Ξέρξη, χαμηλή λωρίδα γης, μήκους 2 χλμ., ιστορικό από τους Περσικούς πολέμους το 480 π.Χ.. Μεταξύ της χερσονήσου του Αθω και της Σιθωνίας ή Λόγκου σχηματίζεται ο Σιγγιτικός ή κόλπος Αγίου Όρους, ενώ ΒΑ ο κόλπος της Ιερισσού. Λίγα μίλια ΝΑ του Άθω βρίσκεται το μεγαλύτερο βάραθρο του Αιγαίου που από τα 80μ βάθος, απότομα φθάνει τα 1070μ.

Άβατο: Σύμφωνα με το άρθρο 186 του Κ.Χ.Α.Ο. "η εις την χερσόνησον του Αγίου Όρους είσοδος των θηλέων κατά τα ανέκαθεν κρατούντα απαγορεύεται". Η απαγόρευση αυτή κυρώνεται και ποινικά με τη διάταξη του άρθρου 43β του Ν.Δ. της 10ης Σεπτεμβρίου 1926 "περί κυρώσεως του Καταστατικού Χάρτου του Αγίου Όρους", το οποίο προστέθηκε με το Ν.Δ. 2623/1953 (ΦΕΚ. Α΄ 268/28.9.1953) και προβλέπει ότι "η παράβασις του άρθρου 186 του Καταστατικού Χάρτου επισύρει την ποινήν φυλακίσεως δύο μηνών μέχρις ενός έτους".

 Ο περιορισμός αυτός έχει την πνευματική του βάση στην παρθενία των μοναχών και την αφιέρωση του Όρους στη Θεοτόκο. Ονομάζεται άβατον και ισχύει από την αρχή της σύστασης της ιδιόρρυθμης πολιτείας, αν και κατά το παρελθόν σε στιγμές ανάγκης έχει καμφθεί.

Το "ΑΒΑΤΟΝ" Πως καθιερώθηκε;Στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου ευρίσκεται η εικόνα της Παναγίας της «Αντιφωνήτριας» η οποία ονομάσθηκε έτσι όταν η κόρη του αυτοκράτορος Θεοδοσίου Πλακιδία, φεύγοντας από την...Ρώμη όπου ήταν παντρεμένη, ηθέλησε να προσκυνήσει στο Άγιον Όρος πριν φθάσει στην Κωνσταντινούπολη.

Οι μοναχοί την υπεδέχθησαν στον αρσανά (μικρός λιμήν), αλλά εκείνη ηθέλησε να προσκυνήσει στον ναό. Τότε ηκούσθη φωνή επιτακτική από την εικόνα της Θεοτόκου που έλεγε «Τι θέλει η γυναίκα αυτή στον τόπο αυτό, όπου μια είναι η Βασίλισσα;» Η Πλακιδία τρόμαξε, γονάτισε και εζήτησε συγγνώμη από την Θεοτόκο. Φεύγοντας διέταξε να τοποθετήσουν στο σημείο εκείνο την εικόνα της Παναγίας, η οποία ονομάστηκε «Αντιφωνήτρια».Λέγεται ότι το γεγονός αυτό εστάθη αφορμή να καθιερωθεί το «άβατον» του Αγίου Όρους για τις γυναίκες.

Διήγηση: Η κόρη του μεγάλου Θεοδοσίου (379395) Πλακίδια ήρθε από τη Ρώμη να επισκεφθή τον αδελφό της Αρκάδιο στην Κωνσταντινούπολη. Ζήτησε και την άδεια, περνώντας από το Αγιον Όρος, να έρθη και να προσκύνηση στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου. Έγινε με λαμπρότητα δεκτή και, είτε εκ ταπεινοφροσύνης είτε κατά θείαν οίκονομίαν, εισήλθε στον Καθολικό Ναό όχι από τις Βασιλικές πύλες, με ευλάβεια και κατάνυξη.

Μόλις μπήκε από τη βόρεια μικρή πόρτα στον νάρθηκα, ξαφνικά ακούει δυνατή φωνή που έλεγε: τι θέλεις εσύ εδώ; εδώ είναι Μοναχοί και συ είσαι γυναίκα γιατί δίνεις αφορμή στον εχθρό να τους πολεμή με πονηρούς λογισμούς; στάσου και μη προχώρησης μήτε ένα βήμα, αν θέλης το καλό σου.  Έντρομη η Πλακίδια τάχασε από το φόβο, γονάτισε και ζήτησε έλεος.

Σε ανάμνηση αυτού του θαύματος έκτισε το παρεκκλήσι του Αγίου Δημητρίου, και κει που ακούστηκε η φωνή διέταξε να αγιογραφηθή στον τοίχο εικόνα της Θεομήτορος, προ της οποίας ως σήμερα καίει ακοίμητη καντήλα. η Εικόνα αυτή ονομάζεται Αντιφωνήτρια. Η βασίλισσα ανέφερε το γεγονός στον Αρκάδιο, ο οποίος αφιέρωσε Μετόχιο στη Μονή, έδινε κατ' έτος χρήματα και θέσπισε να μην εισέρχονται γυναίκες στο Αγιον Όρος (δ' 26). και οι Μοναχοί κράτησαν αυτήν την αρχαία παράδοση και δεν επιτρέπουν την είσοδο ούτε σε θηλυκά ζώα.

Αυτόν τον κανόνα τον σεβάστηκαν ακόμη και οι Τούρκοι κατακτηταί επί 450 χρόνια. Παλαιοί Πατέρες αναφέρουν μάλιστα ότι όταν κάποτε Τούρκοι αστυνομικοί θέλησαν να φέρουν τις γυναίκες τους και έκαμαν τις απαιτούμενες ενέργειες (έγγραφο με υπογραφές), προτού να ξεκινήση ο ανώτερος τους από τη Δάφνη, πίνοντας τον καφέ του έπεσε κάτω και πέθανε. Οι άλλοι τάχασαν και έλεγαν στους μοναχούς: το γυναίκα που έχετε εδώ δεν αφήνει να φέρουμε τις γυναίκες μας.

Τον νεκρό τον έθαψαν και ακολούθησε νεροποντή κατακλυσμιαία, ώστε παρασύρθηκε το πτώμα και εξεβράσθη στην απέναντι χερσόνησο. Με αυτόν τον τρόπο έδειξε η Παναγία ότι ούτε και νεκρόν ακόμη δέχεται αυτόν που τόλμησε να παραβίαση το άβατο του Αγίου Όρους. Το άβατο εφαρμόστηκε και διατηρείται, διότι με τον συγχρωτισμό ανδρών και γυναικών υπάρχει κίνδυνος πτώσεως των αδυνάτων και διότι η συνάφεια αυτή γίνεται Ισχυρή λαβή για κατηγορίες εναντίον του Μοναχισμού.

Αυτό τονίζει και ο 18ος κανόνας της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου, και ο πατέρας του Μοναχισμού Μέγας Αντώνιος. η εκτροπή από τον κανόνα αυτόν στηλιτεύεται από όλους τους Αγίους Πατέρας: υπάρχουν πολλοί λόγοι κατά συνεισάκτων. Υπήρξαν αιρετικοί(Σίμων ο μάγος, Απολλινάριος, Γνωστικοί, Μασσαλιανοί, άλλες ενθουσιαστικές αιρέσεις), που με τη συμβίωση ανδρών και γυναικών έγιναν αίτιοι πολλών σκανδάλων.

Στο Άγιον Όρος το άβατο κατοχυρώνεται με αυτοκρατορικά χρυσόβουλλα, με Πατριαρχικά σιγίλλια, με σουλτανικά φιρμάνια, με άρθρα διεθνών κανονισμών, με όλα τα ελληνικά Συντάγματα, με το νομοθετικό διάταγμα 2623 (Φ.Ε.Κ. 268/2891953). (ζ' β.6) Η χερσόνησος του Άθω δεν είναι ένας κοινόχρηστος τουριστικός τόπος στον οποίον κάθε άνθρωπος γενικά δικαιούται να εισέλθει.

Είναι, σύμφωνα με το ελληνικό Σύνταγμα, «ιδιοκτησία των Μονών», δηλαδή ανήκει στην κυριότητά τους και το έδαφός της είναι κατά το άρθρο 105 του Συντάγματός μας «αναπαλλοτρίωτον». Είναι τόπος ισοβίου κατοικίας των μοναχών καί, ως  γνωστόν, η κατοικία είναι κατά το άρθρον 9 του Συντάγματος «άσυλον», η παραβίαση του οποίου απαγορεύεται, αποτελεί δε και ποινικόν αδίκημα. Μπορεί να υποχρεώσει, λοιπόν, κανείς τους μοναχούς να δεχθούν στο «σπίτι τους» πρόσωπα τα οποία δεν θέλουν;

Θέλουν δηλαδή να στερήσουν κάποιοι από τους μοναχούς ένα ατομικό δικαίωμα (άσυλο κατοικίας), που απολαμβάνει κάθε άνθρωπος; Εάν πράγματι αυτό θέλουν, τότε παραβιάζουν και την ισότητα υπέρ της οποίας λένε ότι μάχονται και συνολικά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Καί ας έχουν όμως υπ᾿ όψιν τους ότι το Άβατον του Αγίου Όρους δεν αποτελεί μοναδική πρωτοτυπία, αφού άβατο ισχύει και σε άλλες χώρες, όπως π.χ. στην Ιαπωνία και την Ινδία, ίσχυε δε ως άβατο των ναών και στην Αρχαία Ελλάδα.

Ανεξάρτητα από αυτά υπάρχει και ένας άλλος λόγος για τον οποίον απαγορεύεται η κατάργηση του Αβάτου. Στην τελική πράξη προσχωρήσεως της Ελλάδος στις Ευρωπαικές Κοινότητες έγινε κοινή δήλωση από όλα τα μέλη της Κοινότητας όσον αφορά το ειδικό καθεστώς του Αγίου Όρους και η δήλωση αυτή επιβεβαιώθηκε με τη διακήρυξη υπ᾿ αριθμ. 8 της τελικής πράξεως της Συνθήκης του Άμστερνταμ.  

Με την κοινή αυτή δήλωση τα κράτη - μέλη «αναγνωρίζουν» το ειδικό καθεστώς που έχει παραχωρηθεί στο Άγιον Όρος «όπως τούτο είναι εγγυημένο από το άρθρο 105 του ελληνικού Συντάγματος»και «δικαιολογείται αποκλειστικά για λόγους πνευματικούς και θρησκευτικούς».

Γιά τους λίγο σχετικούς: Ο Μοναχισμός έχει άσκηση και στέρηση. Από αιώνες οι Μοναστικοί Πατέρες συνιστούν την αυστηρότητα, ώστε να ανταποκριθούν οι μοναχοί στην υψηλή και δύσκολη κλήση τους. Μέσα στο πλαίσιο της εγκράτειας και της στέρησης, που επέλεξαν, εντάσσεται το να περιορίζουν τους πειρασμούς. Με την ίδια λογική σπανίζουν και οι Τηλεοράσεις και τα Ραδιόφωνα ακόμη στο χώρο αυτό. Καί τα αυτοκίνητα. 

Καί πλήθος άλλες ανέσεις. Άλλωστε, έτσι θα είναι άτρωτοι και από καχυποψίες και παγιδεύσεις και σπιλώσεις εκ μέρους κακοπροαιρέτων ανθρώπων. Φυσικά, μέσα στο ίδιο σκεπτικό κινείται και η αντίστροφη απαγόρευση: Γυναικεία Μοναστήρια να είναι άβατα σε άνδρες και να μη διανυκτερεύει μέσα σ᾿ αυτά ούτε καν ο Ιερέας, που θα λειτουργήσει την επομένη!..

Καί, εννοείται, το ιδίωμα αυτό δεν αποτελεί εξαίρεση, που ισχύει μόνο στο Άγιον Όρος. Ισχύει σε πάμπολλα Ορθόδοξα Μοναστήρια της Ελλάδος και του κόσμου. Γι᾿ αυτό και πολλές Μονές (στην Ελλάδα) έχουν εκτός από το κεντρικό (και περιτειχισμένο) τμήμα τους, έναν εξωτερικό χώρο, με ξεχωριστό Ναό, όπου τελείται Θ. Λειτουργία τις Κυριακές για κάθε λογής προσκυνητή. Επίσης, περιορισμοί υπάρχουν και στο ωράριο επισκέψεως, που είναι συντονισμένο και συγχρονισμένο με την πνευματική αποστολή της Μονής (περισυλλογή-προσευχή).

Ενώ όλα τα υπόλοιπα «Ξενοδοχεία» είναι ανοιχτά επί 24ώρου βάσεως, για να εξυπηρετούν - τι πιο λογικό και αναγκαίο - τους ανθρώπους. Μήπως όμως θα έπρεπε, μάλλον να ευχαριστούμε και να ευγνωμονούμε τους ανθρώπους αυτούς, που μας προσφέρουν ΔΩΡΕΑΝ φιλοξενία και χώρο απάγγειο γαλήνης για την ψυχή μας, από καλοσύνη τους, παρά να εφορμούμε άπληστα και αγενέστατα σε παράλογες απαιτήσεις; (ζητώντας με άλλα λόγια και ρέστα για την καλοσύνη, που μας κάνουν...)

Μικρό συμπλήρωμα: Πρέπει επίσης να τονισθεί η μεγάλη σημασία του αβάτου, πάντοτε, ιδιαίτερα δε στη σύγχρονη εποχή, κατά την οποία ο άνθρωπος κάνει ότι του αρέσει και κανένας και τίποτε δεν τον σταματά!.. Το άβατον είναι ένα ισχυρό φρενάρισμα που ταπεινώνει με στοργή τον σύγχρονο άνθρωπο, άνδρα και γυναίκα, που εν ονόματι των «δικαιωμάτων», θεωρούν ότι τα πάντα, ακόμη και τα δικαιώματα του Θεού, είναι στο χέρι τους...

Ας θυμηθούμε τη Μαρία, την Αιγυπτία, εκείνην την πόρνη του 6ου μ.Χ, που θέλησε να μπεί στον Πανάγιο Τάφο και εμποδίστηκε (απωθήθηκε) από τη Θεία Χάρη. Αυτή και μόνη η συγκλονιστική εμπειρία του αβάτου ήταν αρκετή για να αλλάξει το βίο και την πολιτεία της... Το άβατο θα έπρεπε να ισχύει σε όλα τα ορθόδοξα μοναστήρια. Διότι όλα θα έπρεπε να δίνουν τη συγκλονιστική αυτή εμπειρία του αβάτου. Αυτό, βέβαια, δεν επικράτησε, προφανώς για λόγους ανθρώπινης αδυναμίας και εκκλησιαστικής συγκατάβασης. Στο Άγιον Όρος, όμως, το οποίο αποτελεί το υπόδειγμα του ορθόδοξου ασκητικού μοναχισμού, το άβατον πρέπει οπωσδήποτε να διατηρηθεί.

Γιά τους πιο πολύ σχετικούς: Ο Μοναχός επιλέγει ως αποστολή και «άθλημα» την μόνωση και προσευχή, δηλ. την Θεοκοινωνία. Άθλημα σκληρό... (κάθαρση πρώτα, συγκέντρωση κατόπιν, με επιμελή άσκηση νού, άγρυπνο έλεγχο λογισμών, βίωση Θεολογίας, αδιάκοπη Λειτουργική ζωή, διάκριση υπερκοσμίων εμπειριών κ.ο.κ).

Οι εντός του κόσμου έχουν άλλα αθλήματα. Μεταξύ των άλλων, αναλαμβάνουν και το σκληρό άθλημα, να βρούν τον κώδικα επικοινωνίας μεταξύ των δυό φύλων και να επιτύχουν την ανθρώπινη αρμονία. Αν κάποιος θέλει να επιτύχει διακεκριμένα σε μία ειδικότητα, πρέπει να αφοσιώνεται σε μία και να μην πλατειάζει.

Οι εν κόσμω και εν γάμω ας αφοσιώνονται στο δικό τους θέμα και ας εμβαθύνουν συνεχώς, για να επιτυγχάνουν τα καλλίτερα.

Οι της Θεοκοινωνίας ας αφοσιώνονται «εξ όλης της ψυχής και της καρδίας και της ισχύος» στο δικό τους. Όταν ο ένας ειδικός χρειάζεται τον άλλον, ας καταφεύγει σε κείνον. Θα ωφελείται πολύ. Αν κάποιος θέλει να συνδυάσει και τις δυό ειδικότητες, προφανώς δεν θα είναι πλέον τόσο ειδικός.

Όπως ένας γενικός χειρούργος δεν μπορεί να συγκριθεί με έναν αποκλειστικά απορροφημένο με ειδικό αντικείμενο (αγγειοχειρούργο, καρδιοχειρούργο, νευροχειρούργο, γναθοχειρούργο, πλαστικό χειρούργο κ.λπ.)

ΠΕΡΙ ΑΒΑΤΟΥ και πάλι: Από της συστάσεως της Μοναχικής του Άθω Πολιτείας, απαγορεύεται ηεντός της χερσονήσου είσοδος γυναικών, αλλά και θηλέων γενικώς ζώων.

Το γεγονός τούτο οφείλεται εις ζώσαν παρά τοις Αγιορείταις παράδοσιν, ήτις αναφέρεται εις την βιογραφίαν του Οσίου Πέτρου του Αθωνίτου, συγγραφείσαν υπό του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, καθ᾿ ην η Κυρία ημών Θεοτόκος και Αειπάρθενος Μαρία εζήτησε και έλαβε το Άγιον Όρος από τον Υιόν και Θεόν της ως κλήρον ιδικόν της.

Τούτο εγένετο κατά τον Ζ´ η Η´ αιώνα ως εξής: Εμφανισθείσα κατ᾿ όναρ η Κυρία Θεοτόκος προς τον Όσιoν Πέτρον τον Αθωνίτην, είπεν αυτώ επί λέξει· «Εστίν Όρος επ᾿ Ευρώπης κάλλιστον ομού και μέγιστον, προς Λιβύην τετραμμένον, επί πολύ της θαλάσσης εισ᾿ ω προιόν. Τούτο της γης απάσης απολεξαμένη, τω Μοναχώ πρέπον καταγώγιον προσηλώσαι διέγνων έγωγε, ταύτ᾿ άρα και ιδιαίτατον ενδιαίτημα τούτ᾿ αφιερώσασα εμαυτή και άγιον τουντεύθεν κεκλήσεται.

Καί των επ᾿ αυτού δε τον προς τον κοινόν ανθρώποις πολέμιον αγώνα επαναιρουμένων προπολεμήσω διά βίου παντός, και πάντως έσομαι τούτοις άμαχος σύμμαχος, των πρακτέων υφηγητής, των μη πρακτέων ερμηνευτής, κηδεμών, ιατρός, τροφεύς, ην άρα βούλει τροφής τε και ιατρείας, όση τε προς το σώμα τείνει και τούτο συνίσταται και λύσι τελεί, και όση το πνεύμα διανίσταται και ρώννυσι και μη του καλού διαπεσείν συγχωρεί. Συστήσω δ᾿ άρα τω υιώ και Θεώ μου, οις αν γένηται καλώς καταλύσαι τήδε τον βίον, των αυτοίς ημαρτημένων τελείαν εξαιτησαμένη παρ᾿ αυτού την άφεσιν».

Τούτου ένεκα, το Άγιον Όρος εθεωρείτο ανέκαθεν υπό πάντων των Μοναχών, λαικών και αυτοκρατόρων εισέτι ως αφιερωμένον εξ ολοκλήρου εις την Κυρίαν Θεοτόκον. Καί ο λόγιος Αγιορείτης Μοναχός Καισάριος ο Δαπόντες ονομάζει το Άγιον Όρος, ως πανθομολογούμενον Περιβόλι της Παναγίας, λέγων: Διά τούτο και με δίκαιον το ονομάζουν όλοι, της Παναγίας Δεσποίνης Κήπον και Περιβόλι. Διά τούτο αποφεύγεται η ίδρυσις και εκκλησιών εισέτι επ᾿ ονόματι αγίων Γυναικών, υπαρχουν δε μόνον τρεις εν Αγίω Όρει, και αύται Οσιοπαρθενομαρτύρων.

Ιστορία δε αρχαία και σύντομος του Όρους Άθω, αντιγραφείσα εκ παλαιού περγαμηνού ιστορικού και μεταγλωττισθείσα εκ του αραβικού εις την ελληνίδα γλώσσαν κατά το 5.990 έτος της κοσμογονίας υπό Βενιαμίν Μοναχού Άραβος, βιβλιοφύλακος της Ιεράς Μονής του Θεοβαδίστου όρους Σινά, λέγει, ότι, ότε ο Μέγας Κωνσταντίνος ηθελησε να κτίση ιδίαν πόλιν πλησίον του Όρους Άθω, ενεφανίσθη κατ᾿ όναρ η Κυρία Θεοτόκος τω Επισκόπω της περιφερείας εκείνης και είπεν, ότι το Όρος τούτο εξελέξατο εις κλήρον εαυτώ.

Τούτο μαθών παρά του Επισκόπου ο Μέγας Κωνσταντίνος, είπεν ότι δεν ήθελε να έχει αντίδικον την Παναγίαν και εφ᾿ όσον θέλημά της ήτο να κατοικούν Μοναχοί, μετώκισε τους κατοίκους του Όρους του Άθω μακράν αυτού. Λέγεται δε, ότι ούτοι είναι οι νυν ονομαζόμενοι «Τσάκωνες» κατά σύγκρασιν της λέξεως «τσε Άθωνες» εις «Τσάκωνες», επειδή εις την προφοράν των έκαμνον χρήσιν του «τσε».

 Κατόπιν τούτου, λοιπόν, ο Μέγας Κωνσταντίνος μετέβαλε γνώμην και αναχωρήσας εκείθεν μετέβη και ετείχισε το Βυζάντιον, ονομάσας τούτο Κωνσταντινούπολιν. Το «Άβατον» του Αγίου Όρους, εν τη παρόδω των αιώνων της ιστορίας του, κατ᾿ επανάληψιν παρεβιάσθη υπό ατόμων και ομαδικώς υπό Βλαχοποιμένων, κατά δε την επανάστασιν του 1821 δι᾿ εισδοχής οικογενειών εκ Χαλκιδικής. 

Επειδή δε και κατά την εποχήν μας εγένοντο τοιαύται απόπειραι παρά ημετέρων και ξένων περιηγητριών, δι᾿ ανδρικής περιβολής, μερίμνη του ευσεβούς ημών κράτους, κατόπιν σχετικών ενεργειών των Πατέρων, εψηφίσθη το κατωτέρω Νομοθετικόν Διάταγμα, όπερ εδημοσιεύθη εν τω υπ᾿ αριθ. 182/20-7-1953 φύλλω της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως:

Άρθρον μόνον: Εις το Νομοθετικόν Διάταγμα της 10/09/1962 - περί κυρώσεως του Καταστατικού Χάρτου του Αγίου Όρους προστίθεται άρθρον υπ᾿ αριθ. 43β, έχον ούτω:

Άρθρον 43: Η παράβασις του άρθρου 186 του Καταστατικού Χάρτου επισύρει την ποινήν φυλακίσεως δύο μηνών μέχρις ενός έτους, μη εξαγοραζομένης.

Άλλαι σχετικαί απαγορεύσεις.

1) Η πρόσδεσις των φερόντων γυναίκας μικρών σκαφών εις τους προβλήτας και τους λιμένας της Δάφνης και των Ιερών Moνων.

2) Η είσοδος, παραμονή και κυκλοφορία επισκεπτών φερόντων βραχείας περισκελίδας, οιασδηποτε προελεύσεως, ηλικίας και ιδιότητος και αν είναι ούτοι, και εις προσκόπους εισέτι.

3) Αι πάσης φύσεως κινηματογραφήσεις.

4) Η είσοδος και παραμονή ανηλίκων παίδων.

5) Η εξαγωγή, υπό Μοναχών και λαικών, βιβλίων εκτυπωθέντων μέχρι τις χρονολογίας 1870, ενώ επιτρέπεται η εξαγωγή τοιούτων φερόντων χρονολογίαν από 1-1-1871 και εντεύθεν, και τούτο κατόπιν εγκρίσεως της Ιεράς Επιστασίας, ήτις και σφραγίζει αυτά με την λέξιν «Ελεύθερον»,

6) Η εξαγωγή πάσης φύσεως χειρογράφων, κειμηλίων, αρχαίων εικόνων, ιστορικών αμφίων και εκκλησιαστικών σκευών, ιερών λειψάνων κ.λπ. καταλογογραφημένων εν ταίς βιβλιοθήκαις Ι. Μονών, Σκητών κ.λπ. Ιδρυμάτων.

Ας διαβάσουμε τώρα την Γνωμοδότηση του πρώην Προέδρου του ΣτΕ κ. Αναστάσιου Μαρίνου σχετικά για το Άβατον του Αγίου Όρους

Σύμφωνα με το ελληνικό Σύνταγμα η χερσόνησος του Άθω δεν είναι κοινόχρηστος τουριστικός τόπος αλλά ιδιοκτησία των Μονών.

Γιατί το Άβατον δεν μπορεί να καταργηθεί.

Αντίλογος στο πρόσφατο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το Άγιον Όρος: Δεν είναι η πρώτη φορά που το Άβατον του Αγίου Όρους προκαλεί πολλούς και διαφόρους, είτε για να προβληματισθούν πάνω στην έννοια και το περιεχόμενό του, είτε για να αναζητήσουν την ιστορική, κοινωνιολογική και θρησκευτική καταγωγή του.

Υπάρχουν όμως και εκείνοι οι οποίοι επικαλούνται το Άβατον για να αποδείξουν ότι σε αυτό το ταλαίπωρο ελληνικό κράτος ουδείς σέβεται την αρχή της ισότητας των δύο φύλων και όλοι θεωρούν τη γυναίκα δεύτερης κατηγορίας πολίτη απαγορεύοντας την είσοδό της στο Άγιον Όρος.

Αποδίδουν δηλαδή στην ελληνική έννομη τάξη, στον κρατικό οργανισμό αλλά και σε ολόκληρο τον ελληνικό λαό βαριά μομφή και συγχρόνως επιχειρούν (και ίσως αυτός να είναι ο πρωταρχικός σκοπός τους) έμμεση πλην σαφή επίθεση κατά της Ορθοδοξίας, η οποία όχι μόνον ανέχεται αλλά και ευλογεί τέτοιες αναχρονιστικές, κατά την άποψή τους, και άρα μη δημοκρατικές καταστάσεις.

Με τον τρόπον αυτόν ένα καθαρά θρησκευτικής συνειδήσεως ζήτημα υποβιβάζεται στο επίπεδο των οπαδών του λαϊκισμού, οι οποίοι πιστεύουν (και είναι αρκετοί) ότι όσο περισσότερο και συχνότερα κτυπούν την Ορθοδοξία, άρα και την Εκκλησία, τόσο περισσότερο δημοκράτες αποδεικνύονται και έτσι κάτι μπορεί να ωφεληθούν και, πάντως, τίποτα δεν έχουν να χάσουν.

Η λανθασμένη θέση: Όταν όμως αυτοί που ζητούν την κατάργηση του Αβάτου, διότι προσβάλλει, δήθεν, την αρχή της ισότητας ανδρών και γυναικών, την ελευθερία κινήσεως των γυναικών και διάφορα άλλα - ων ουκ έστιν αριθμός - ατομικά δικαιώματα, είναι διεθνείς οργανισμοί οι οποίοι έχουν ή υποτίθεται τουλάχιστον ότι έχουν οργανωμένες νομικές υπηρεσίες και εγκρατείς νομικούς, τότε η κατάσταση αλλάζει. Στην περίπτωση αυτή δεν έχεις να κάνεις με τον καιροσκόπο του συρμού, τον οποίον απλώς περιφρονείς, διότι μόνον άξιος περιφρονήσεως και αδιαφορίας είναι.

Έχεις να κάνεις με τη διατύπωση σε επίσημο επίπεδο μιας λανθασμένης  θέλω να πιστεύω - θέσεως της οποίας επιτακτική ανάγκη επιβάλλει την ανασκευή. Και γι' αυτήν την ανασκευή διατυπώνω σήμερα  για πολλοστή σημειωτέον φορά - ορισμένα επιχειρήματα, για να αντικρούσω το πρόσφατο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου περί καταργήσεως του Αβάτου του Αγίου Όρους. Και νομιμοποιούμαι να το κάνω όχι μόνον ως χριστιανός ορθόδοξος, ο οποίος ασχολείται χρόνια τώρα με τα θέματα αυτά, αλλά και ως παλαιό μέλος του Πανελληνίου Συλλόγου «Οι φίλοι του Αγίου Όρους».

Τα επιχειρήματα: Το Άβατον λοιπόν δεν επιτρέπεται και δεν είναι δυνατόν, κατά νόμον, να καταργηθεί για τους εξής λόγους:

α) Η είσοδος των γυναικών στο Άγιον Όρος προσβάλλει τη συνείδηση των μοναχών, οι οποίοι δεν επιτρέπεται, σύμφωνα με τον όρκο τον οποίον έδωσαν, να συναναστρέφονται με γυναίκες. Ο μοναχισμός έλκει την καταγωγήν του από τους αναχωρητές της ερήμου, οι οποίοι ζούσαν μακριά από τα εγκόσμια και η προσχώρησή τους στον μοναχισμό - αποτέλεσμα της ελεύθερης εκλογής τους - απηγόρευε κάθε επαφή και επικοινωνία με γυναίκες.

Δεσμεύονται με όρκον οι μοναχοί ως προς το θέμα αυτό. Εάν λοιπόν παραβιασθεί το Άβατον, θα προσβληθεί αυτομάτως το ατομικό δικαίωμα της ελευθερίας θρησκευτικής συνείδησης των μοναχών. Τι ζητούν λοιπόν οι κκ. ευρωβουλευτές; Θέλουν να προσβάλουν τη θρησκευτική συνείδηση των μοναχών για να μπορούν να εισέρχονται στο Άγιον Όρος οι γυναίκες;

β) Η χερσόνησος του Άθω δεν είναι ένας κοινόχρηστος τουριστικός τόπος στον οποίον κάθε Ευρωπαίος και κάθε άνθρωπος γενικά δικαιούται να εισέλθει, να διαμείνει και να κινηθεί. Είναι, σύμφωνα με το ελληνικό Σύνταγμα, «ιδιοκτησία των Μονών», δηλαδή ανήκει στην κυριότητά τους και το έδαφός της είναι κατά το άρθρο 105 του Συντάγματός μας «αναπαλλοτρίωτον». Είναι τόπος ισοβίου κατοικίας των μοναχών και, ως γνωστόν, η κατοικία είναι κατά το άρθρον 9 του Συντάγματος «άσυλον», η παραβίαση του οποίου απαγορεύεται, αποτελεί δε και ποινικόν αδίκημα.

Θα υποχρεώσει το ελληνικό κράτος, είτε διά νόμου, είτε άλλως πώς, τους μοναχούς να δεχθούν στο «σπίτι τους» πρόσωπα τα οποία δεν θέλουν; Ακόμη και οι άνδρες δεν επιτρέπεται να εισέλθουν στο Άγιον Όρος χωρίς άδεια της Ιεράς Κοινότητος, δηλαδή χωρίς «διαμονητήριον». Όταν ο νόμος δεν μπορεί να με υποχρεώσει να δεχθώ στο σπίτι μου ένα πρόσωπο το οποίο δεν θέλω εγώ να το δεχθώ, κατά ποία λογική θα υποχρεώσει τους μοναχούς να δεχθούν στο σπίτι τους γυναίκες, τις οποίες αυτοί δεν θέλουν;

Επιδιώκουν λοιπόν οι κκ. ευρωβουλευτές να καταργήσουν το άσυλον της κατοικίας των μοναχών; Θέλουν δηλαδή να στερήσουν από τους μοναχούς ένα ατομικό δικαίωμα που απολαμβάνει κάθε άνθρωπος; Εάν πράγματι αυτό θέλουν, τότε παραβιάζουν και την ισότητα υπέρ της οποίας λένε ότι μάχονται.

γ) Ανεξάρτητα όμως από τους δύο προηγούμενους λόγους υπάρχει και ένας τρίτος λόγος για τον οποίον απαγορεύεται η κατάργηση του Αβάτου: Στην τελική πράξη προσχωρήσεως της Ελλάδος στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες έγινε κοινή δήλωση από όλα τα μέλη τής τότε Κοινότητας όσον αφορά το ειδικό καθεστώς του Αγίου Όρους και η δήλωση αυτή επιβεβαιώθηκε με τη διακήρυξη υπ' αριθμ. 8 της τελικής πράξεως της Συνθήκης του Άμστερνταμ.

Με την κοινή αυτή δήλωση τα κράτη - μέλη «αναγνωρίζουν» το ειδικό καθεστώς που έχει παραχωρηθεί στο Άγιον Όρος «όπως τούτο είναι εγγυημένο από το άρθρο 105 του ελληνικού Συντάγματος» και «δικαιολογείται αποκλειστικά για λόγους πνευματικούς και θρησκευτικούς».

Το ατομικό δικαίωμα: Αγνοούσαν το στοιχείο αυτό οι κκ. ευρωβουλευτές; Ασφαλώς όχι, διότι τους το είχε επισημάνει ο ευρωβουλευτής και γνωστός πνευματικός άνθρωπος κ. Γιάννης Μαρίνος. Άρα αδιαφόρησαν! Και ας μην τολμήσουν, είτε αυτοί, είτε οποιοσδήποτε άλλος, να ισχυρισθούν ότι η δήλωση αυτή δεν δεσμεύει τα κράτη - μέλη ή τα όργανα της Ενώσεως επειδή παραβιάζει, δήθεν, ανθρώπινα δικαιώματα, διότι το Άβατον, εν όψει των συνθηκών οι οποίες το επιβάλλουν και υπό τις οποίες τελεί, ουδέν ατομικό δικαίωμα προσβάλλει.

Ας το καταλάβουν επιτέλους αυτό και οι ευρωβουλευτές και όλοι όσοι θέλουν να ασχολούνται με το Άγιον Όρος, αδιαφορώντας για την επί 1.000 και πλέον έτη παράδοσή του, την οποία θέλουν να καταστρέψουν.

Αναστάσιος Μαρίνος

Καθιέρωση ονόματος: Κατά το θεωρούμενο πρώτο Τυπικό που επικύρωσε ο Αυτοκράτορας Ιωάννης Τσιμισκής, ο Άθως καλείται απλώς «Όρος» που ίσως αυτή να ήταν η συνήθης τότε ονομασία του χώρου. Η επικράτηση όμως του ονόματος «Άγιον Όρος» φαίνεται να έγινε κατά το πρώτο μισό του 12ου αιώνα, συγκεκριμένα σε χρυσόβουλο έγγραφο του Αυτοκράτορα Αλέξιου Α' Κομνηνού προς την Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας το 1144, η οποία αναγνωρίζεται οριστικά και επίσημα και επιβάλλεται το νέο όνομα όπως αναγράφεται σ΄ αυτό: «Εφεξής το όνομα του Άθω καλείσθαι Άγιον Όρος παρά πάντων». Σε μεταγενέστερα αυτοκρατορικά και άλλα έγγραφα αναφέρεται ως «Το Αγιώνυμον Όρος του Άθω».

Ιστορία - Μύθοι και αρχαϊκή περίοδος: Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, το όρος Άθως συνδέεται με τη γιγαντομαχία μεταξύ των Γιγάντων και των ολύμπιων θεών, ηγέτης των πρώτων ήταν ο Άθως. Ο Άθως πέταξε έναν τεράστιο βράχο εναντίον του Ποσειδώνα από τη Θράκη, αλλά αστόχησε και ο βράχος έπεσε στη θάλασσα, δημιουργώντας το όρος, στο οποίο δόθηκε το όνομά του. Σύμφωνα με έναν άλλο μύθο, ο θεός Απόλλωνας ερωτεύτηκε τη Δάφνη, κόρη του βασιλιά της Αρκαδίας.

Η Δάφνη, προκειμένου να κρατηθεί αγνή, βρήκε καταφύγιο στον κύριο λιμένα του Άθωνα, δίνοντας έτσι το όνομά της σε αυτόν. Από αυτόν το μύθο φαίνεται ότι από τους αρχαίους χρόνους η περιοχή συνδέθηκε με τον αγώνα κατά της σάρκας. Οι αρχαίοι γεωγράφοι αναφέρουν δέκα πόλεις στη χερσόνησο: Δίον, Θύσσος, Κλεωναί, Ακρόθωοι, Χαράδρια, Παλαιώριον, Σάνη, Ολόφυξος, Απολλωνία, Ουρανούπολις. Κατά τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων ο Άθως αναφέρεται για πρώτη φορά σχετικά με την περσική αποστολή εναντίον της Ελλάδας υπό την ηγεσία του Μαρδόνιου το 493 π.Χ..

Πλέοντας γύρω από τη χερσόνησο, ο περσικός στόλος συνάντησε κακοκαιρία και υπέστη φοβερή καταστροφή. Κατ´ αυτό τον τρόπο η αποπειραθείσα εισβολή ματαιώθηκε. Δέκα έτη αργότερα ο Ξέρξης επανέλαβε την αποστολή, αλλά προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος νέας καταστροφής έσκαψε ένα κανάλι στο στενό λαιμό της χερσονήσου. Επίσης ο κόλπος του Αγίου Όρους συνδέεται και με την απώλεια του στόλου του Σπαρτιάτη Επικλέους στα 411 π.Χ..

Υπαγωγή στο Βασίλειο των Μακεδόνων: Το 368 π.Χ. η χερσόνησος και οι πόλεις της έγιναν μέρος του κράτους του Φιλίππου Β΄. Μερικά έτη αργότερα ο γιος του Αλέξανδρος ο Μέγας έγινε βασιλιάς της Μακεδονίας και υπέταξε όλο τον ελλαδικό χώρο. Λέγεται ότι εκείνη την περίοδο ένας αρχιτέκτονας, ο Δεινοκράτης, πρότεινε στον Αλέξανδρο να μετασχηματίσει το βουνό και όλη τη χερσόνησο σε ένα τεράστιο άγαλμα, που θα απεικόνιζε τον Αλέξανδρο να κρατά μια πυκνοκατοικημένη πόλη στο χέρι του. Ο Αλέξανδρος απάντησε ότι πρέπει να αφήσει την περιοχή στην ησυχία της.

Νομικό καθεστώς και διοικητική οργάνωση:Το Άγιο Όρος διέπεται από ένα ιδιότυπο νομικό καθεστώς που έγκειται σε ένα πλέγμα διατάξεων του Συντάγματος, διεθνών συνθηκών, του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του υπόλοιπου εσωτερικού δικαίου, με βασικότερο κανονιστικό κείμενο τον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Όρους, ο οποίος οργανώνει διοικητικά την περιοχή.

Σύνταγμα: Σύμφωνα με το άρθρο 105 του Συντάγματος της Ελλάδας, το Άγιο Όρος αποτελεί αυτοδιοίκητο τμήμα του Ελληνικού Κράτους. Διοικητικά τελεί υπό την εποπτεία του Κράτους και πνευματικά υπό την ανώτατη εποπτεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, εξ ου και δεν επιτρέπεται η μνημόνευση άλλου Επισκόπου πλην του Οικουμενικού Πατριάρχη.

Πάντως σύγχυση μπορεί να προκαλέσει ο τίτλος της Ιεράς Μητροπόλεως Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου της Εκκλησίας της Ελλάδος ως προς την πνευματική υπαγωγή της περιοχής, παρόλο που το Άγιο Όρος έχει αποσπαστεί από την εν λόγω Μητρόπολη και υπαχθεί στο Οικουμενικό Πατριαρχείο ήδη από το 1313.

Ιδιοκτησιακό καθεστώς: Από ιδιοκτησιακής άποψης το έδαφος της χερσονήσου του Άθω είναι αναπαλλοτρίωτο και κατανεμημένο μεταξύ των είκοσι Ιερών Μονών του (άρθρο 105 παρ. 2 εδ. α΄ Συντ.). Σε καθεμιά από τις είκοσι αυτές εδαφικές περιοχές υπάρχουν και άλλα μοναστικά ιδρύματα (σκήτες, κελιά, καλύβες, καθίσματα και ησυχαστήρια), τα οποία αποτελούν εξαρτήματα των μονών.

Επιπλέον, και η εκτός Αγίου Όρους ακίνητη περιουσία των μονών είναι "απολύτως αναπαλλοτρίωτος ως πράγμα θείω δικαίω"(άρθρο181 Κ.Χ.Α.Ο.). Παρόλα αυτά με νόμο (Ν. 1198/1981), ο οποίος καθορίζει και τις λεπτομέρειες, έχει επιτραπεί η εκποίηση ή η ανταλλαγή ακινήτων των μονών που βρίσκονται εκτός Αγίου Όρους, μόνον όμως για λόγους προφανούς ωφέλειάς τους, όπως όταν πρόκειται για απρόσοδα ακίνητα ή όταν με το τίμημα αντιμετωπίζεται σοβαρή ανάγκη της μονής.

Ελληνική ιθαγένεια: Σύμφωνα με το άρθρο 105 παρ.1 εδ γ΄ του Συντάγματος "όλοι όσοι μονάζουν [στο Άγιο Όρος] αποκτούν την ελληνική ιθαγένεια μόλις προσληφθούν ως δόκιμοι ή μοναχοί, χωρίς άλλη διατύπωση". Σχετικά με την απώλεια της ελληνικής ιθαγένειας που αποκτήθηκε με αυτό τον τρόπο προβλέπει το άρθρο 17 παρ. 1 στ. γ΄ του Κώδικα της Ελληνικής Ιθαγένειας, όπως συμπληρώθηκε από το Ν. 3731/2008 (ΦΕΚ Α΄ 263/23.12.2008).

Ειδικότερα προβλέπεται ότι με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, ύστερα από αιτιολογημένη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Ιθαγένειας, μπορεί να κηρυχθεί έκπτωτος της ελληνικής ιθαγένειας αλλοδαπός, ο οποίος απέκτησε αυτήν λόγω της ιδιότητάς του ως δοκίμου ή μοναχού στο Άγιο Όρος, εφόσον αποδεδειγμένα εγκατέλειψε τη μονή της εγκαταβίωσής του, καθώς και την Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους.

Απαγόρευση εγκαταβίωσης ετεροδόξων και σχισματικών: Σύμφωνα με το άρθρο 105 παρ. 2 εδ.γ΄ "απαγορεύεται να εγκαταβιώνουν στο Άγιο Όρος ετερόδοξοι ή σχισματικοί". Ένα πρόβλημα το οποίο ακόμα δεν έχει επιλυθεί και σχετίζεται με την εν λόγω απαγόρευση είναι η παράνομη κατοχή των χώρων της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου και των εξαρτημάτων της από τη σχισματική τέως μοναστική αδελφότητα ήδη από τη δεκαετία του 1970.

Διεθνείς συνθήκες: Η μονή του Αγίου Παντελεήμονα - Σε διεθνές επίπεδο το Ελληνικό Κράτος έχει αναλάβει δεσμεύσεις έναντι των μη ελληνικών μονών και εξαρτημάτων του Αγίου Όρους. Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 13 της Συνθήκης περί προστασίας των εν Ελλάδι μειονοτήτων (Σέβρες, 10 Αυγούστου 1920), η οποία κυρώθηκε με το Νομοθετικό Διάταγμα της 29ης Σεπτεμβρίου 1923 "περί κυρώσεως της εν Σέβραις υπογραφείσης Συνθήκης περί προστασίας των εν Ελλάδι μειονοτήτων" (ΦΕΚ.Α΄311/30.10.1923),"η Ελλάς υποχρεούται να αναγνωρίση και διατηρήση τα εκ παραδόσεως δικαιώματα και τας ελευθερίας ων απολαύουσι αι μη ελληνικαί μοναστηριακαί κοινότητες του Αγίου Όρους κατά τας διατάξεις του άρθρου 62 της Βερολινείου Συνθήκης της 13 Ιουλίου 1878".

Οι τελευταίες προέβλεπαν γενικότερα ότι η Υψηλή Πύλη αναλάμβανε να διατηρήσει την αρχή της θρησκευτικής ελευθερίας μεταξύ των υπηκόων της και ειδικότερα - για πρώτη φορά διεθνώς - ότι οι μοναχοί του Αγίου Όρους, ανεξάρτητα από τη χώρα καταγωγής τους, διατηρούσαν τις πρότερες κτήσεις και πλεονεκτήματά τους και απολάμβαναν, χωρίς καμία εξαίρεση, πλήρη ισότητα δικαιωμάτων και προνομίων.

Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Το έδαφος το Αγίου Όρους - ως υπαγόμενο στην κυριαρχία του Ελληνικού κράτους - αποτελεί έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο οποίο ισχύει και εφαρμόζεται το δίκαιο της Ένωσης. Παρόλα αυτά έχουν προβλεφθεί αποκλίσεις σε σχέση με την εφαρμογή του στην περιοχή ήδη από την προσχώρηση της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες.

Κατά την υπογραφή της Τελικής Πράξης της Συνδιάσκεψης των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και της Ελλάδας εν όψει της υπογραφής της Συνθήκης προσχώρησης της τελευταίας στις πρώτες στις 28 Μαΐου 1979 στην Αθήνα, τα κράτη μέλη και το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων υιοθέτησαν κοινή δήλωση περί του Αγίου Όρους, η οποία προσαρτήθηκε στην εν λόγω Τελική Πράξη.

Η κοινή δήλωση έχει ως εξής: "Αναγνωρίζοντας ότι το ειδικό καθεστώς το οποίο έχει παραχωρηθεί στο Άγιο Όρος, όπως τούτο είναι εγγυημένο από το άρθρο 105 του Ελληνικού Συντάγματος, δικαιολογείται αποκλειστικά για λόγους πνευματικούς και θρησκευτικούς, η Κοινότης θα μεριμνήσει ώστε να ληφθούν υπ' όψη οι λόγοι αυτοί κατά την εφαρμογή και την περαιτέρω επεξεργασία των διατάξεων του κοινοτικού δικαίου, ιδίως όσον αφορά τις τελωνειακές και φορολογικές απαλλαγές καθώς και το δικαίωμα εγκαταστάσεως.

"Επιπλέον, κατά την υπογραφή της Τελικής Πράξης της Διακυβερνητικής Διάσκεψης που υιοθέτησε τη Συνθήκη του Άμστερνταμ στις 2 Οκτωβρίου 1997, υιοθετήθηκε δήλωση για το καθεστώς των εκκλησιών και των μη ομολογιακών ενώσεων, η οποία, μεταξύ άλλων, προβλέπει ότι "η Ευρωπαϊκή Ένωση σέβεται και δεν προδικάζει το σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο καθεστώς των εκκλησιών και των θρησκευτικών ενώσεων ή κοινοτήτων στα κράτη μέλη".

Η Ελλάδα με τη σειρά της διατύπωσε την εξής δήλωση, την οποία και έλαβε υπ' όψη της η Διάσκεψη: "Σχετικά με τη δήλωση για το καθεστώς των εκκλησιών και των μη ομολογιακών ενώσεων, η Ελλάδα υπενθυμίζει την κοινή δήλωση για το Άγιο Όρος που έχει προσαρτηθεί στην τελική πράξη της συνθήκης προσχώρησης της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες." Τέλος, κατά την υπογραφή της Συμφωνίας προσχώρησης της Ελλάδας στη ζώνη της Συμφωνίας του Σένγκεν (Συμφωνία του 1985 και Σύμβαση του 1990) στις 6 Νοεμβρίου 1992 στη Μαδρίτη, υιοθετήθηκε κοινή δήλωση σχετική με το Άγιον Όρος, η οποία έχει ως εξής:

"Αναγνωρίζοντας ότι το ειδικό καθεστώς του Αγίου Όρους, όπως το εγγυάται το άρθρο 105 του Ελληνικού Συντάγματος και ο Χάρτης του Αγίου Όρους, δικαιολογείται αποκλειστικά για πνευματικούς και θρησκευτικούς λόγους, τα συμβαλλόμενα μέρη θα φροντίσουν να λάβουν τούτο υπόψη τους κατά την εφαρμογή και την περαιτέρω επεξεργασία των διατάξεων της Συμφωνίας του 1985 και της Συμβάσεως του 1990."

Μετά τη θέση σε ισχύ της Συνθήκης του Άμστερνταμ την 1 Μαΐου 1999 και την ενσωμάτωση του κεκτημένου του Σένγκεν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η εν λόγω δήλωση λειτουργεί πλέον σε επίπεδο δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων στο έδαφός της.

Παράλληλα το έδαφος του Αγίου Όρους αποτελεί τελωνειακό έδαφος της Ένωσης, στο οποίο ισχύει και εφαρμόζεται ο Ενωσιακός (τέως Κοινοτικός) Τελωνειακός Κώδικας. Παρόλα αυτά, σύμφωνα με το άρθρο 6 της Οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας, αυτή η Οδηγία δεν εφαρμόζεται στο Άγιον Όρος λόγω του ιδιαίτερου φορολογικού καθεστώτος που ισχύει για αυτό. Σήμερα σε λειτουργία βρίσκεται μόνο το Τελωνείο (Α΄ τάξης) Δάφνης, καθώς το Τελωνείο (Β΄ τάξης) Όρμου Μονής Βατοπεδίου και τα Τοπικά Τελωνειακά Γραφεία Όρμου Μονής Ιβήρων και Όρμου Μονής Ζωγράφου τελούν σε αναστολή λειτουργίας.

Καταστατικός Χάρτης του Αγίου Όρους: Παράλληλα προς το Σύνταγμα, ο Καταστατικός Χάρτης του Αγίου Όρους (Κ.Χ.Α.Ο.) της 10ης Μαΐου 1924 καθορίζει με λεπτομερή τρόπο τα αγιορειτικά καθεστώτα και τον τρόπο της λειτουργίας τους.

Ο Χάρτης συντάχθηκε από πενταμελή επιτροπή της Διπλής Έκτακτης Σύναξης, εγκρίθηκε από την τελευταία (απόντων, μεταξύ άλλων, των αντιπροσώπων της ρωσικής Ιεράς Μονής Αγίου Παντελεήμονος) και επικυρώθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και το Νομοθετικό Διάταγμα (άρθρο 1) της 10ης Σεπτεμβρίου 1926 "περί κυρώσεως του Καταστατικού Χάρτου του Αγίου Όρους" (ΦΕΚ.Α΄ 309/16.9.1926).

Ο ίδιος ο Κ.Χ.Α.Ο. θέλοντας να αποδείξει την ιστορική συνέχεια του καθεστώτος της μοναστικής πολιτείας, στο ακροτελεύτιο άρθρο του 188, τονίζει ότι αυτός απορρέει "εκ των αυτοκρατορικών Χρυσοβούλων τε και Τυπικών, Πατριαρχικών Σιγγιλίων, Σουλτανικών Φιρμανίων, ισχυόντων Γενικών Κανονισμών και αρχαιοτάτων Μοναχικών Θεσμών και Καθεστώτων".

Ο Γ.Γ. ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ Ρ/Σ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Ο Γ.Γ. ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ κ. ΚΑΛΑΤΖΗΣ

ΜΙΛΑ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Για το πως αντιμετωπίζει η Πολιτεία το θέμα της εκκλησιαστικής εκπαίδευσης, το μάθημα των θρησκευτικών αλλά και τον ρατσισμό, μίλησε ο Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας κ. Γιώργος Καλαντζής. 

Σε μια αναλυτική συνέντευξη που παραχώρησε στον Ρ/Σ της Εκκλησίας της Ελλάδος ο κ. Καλαντζής τόνισε πως σκοπός του Υπουργείου δεν είναι η κατάργηση της εκκλησιαστικής εκπαίδευσης αλλά η αναβάθμιση της τονίζοντας το πόσο μεγάλη σημασία της δίνεται. 

Ο κ. Καλαντζής ερωτήθηκε και για το θέμα των ιεροδιδασκάλων στα μειονοτικά σχολεία της Θράκης ενώ ήταν απόλυτος στο θέμα της Χρυσής Αυγής και του ρατσισμού.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης:

Δημοσιογράφος: Χαιρόμαστε που σας ακούμε, σας ευχαριστούμε για την επικοινωνία και περνάμε κατευθείαν στα θέματά μας. Κύριε Καλαντζή να ξεκινήσουμε με την ημερίδα που έγινε εχθές στο Διορθόδοξο Κέντρο της Εκκλησίας της Ελλάδος στη Μονή Πεντέλης, «Εκκλησιαστική εκπαίδευση, παλαιές προκλήσεις, νέες προοπτικές».  Η εκκλησιαστική εκπαίδευση και τα ζητήματα που έχουν προκύψει εδώ και καιρό, νομίζω ότι είναι πάντα στην επικαιρότητα. Δεν ξέρω πως είδατε εχθές τις εργασίες της ημερίδας και αν θεωρείτε ότι υπήρξε κάποια συζήτηση, κάποιος γόνιμος διάλογος , γιατί βλέπω εδώ ότι οι εισηγητές, ήταν όλοι άνθρωποι που προέρχονται από τα εκκλησιαστικά λύκεια και γυμνάσια της χώρας και προφανώς έχουν την εμπειρία και ζουν από πρώτο χέρι τα προβλήματα που υπάρχουν.

ΓΓΘ: Οι εισηγητές στους οποίους αναφέρεστε είναι η εκκλησιαστική εκπαίδευση με την έννοια ότι όσο καλό νομοθετικό πλαίσιο και αν υφίσταται ή αν ψηφισθεί, εκείνος που τελικά κερδίζει τη μάχη είναι ο εκπαιδευτικός μέσα στην τάξη. Εάν ο εκπαιδευτικός που δίνει τη μάχη μέσα στην τάξη δεν εκφραστεί, δεν μιλήσει, δεν μας πει τι πιστεύει, τι βλέπει, τι περιμένει, τι φόβους και τι ελπίδες έχει, τότε κινδυνεύουμε να νομοθετήσουμε στο κενό. 

Πρώτα λοιπόν ακούμε και πρέπει να ακούσουμε εκείνους που θα δώσουν και δίνουν τη καθημερινή μάχη και μετά πάνω στην εμπειρία τη δική τους θα προσαρμόσουμε και εκείνα που χρειάζεται και θέλει η Εκκλησία, ώστε και η Πολιτεία να επιτελέσει το καθήκον και το χρέος της που έχει αναλάβει εδώ και πάρα πολλά χρόνια.

Δημοσιογράφος: Μάλιστα. Κύριε Καλαντζή εσείς πιστεύετε ότι χρειάζεται η Εκκλησιαστική Εκπαίδευση; Χρειάζεται να υπάρχουν Εκκλησιαστικά Γυμνάσια και Λύκεια;

ΓΓΘ: Για οποιονδήποτε γνωρίζει στοιχειωδώς την ιστορία της χώρας μας και την Ιερή μας Παράδοση η ερώτηση αυτή δεν έχει απολύτως κανένα νόημα. Αντιλαμβάνομαι, βεβαίως, ότι μπορεί κάποιος έχοντας ελλιπή γνώση ή ενδεχομένως και μη κατανοώντας το βάθος της ελληνικής ιστορίας να κάνει διάφορες άλλες σκέψεις όπως είναι πολύ φυσικό να γίνεται σε ένα δημοκρατικό καθεστώς.

Ακόμα, όμως και γι’ αυτούς οι οποίοι, ας μου επιτραπεί να πω, δεν έχουν μια θετική στάση απέναντι στην Εκκλησία θα ήταν χρήσιμο να σκεφτούν και οι ίδιοι ότι στη δική μας κοινωνία και στο δικό μας Έθνος η πλειοψηφία, η μεγάλη πλειοψηφία, είμαστε Χριστιανοί Ορθόδοξοι. 

Η Εκκλησία μας είναι παντού. Ακόμα, λοιπόν και γι’ αυτόν που δεν συμπαθεί την Εκκλησία, θα ήταν χρήσιμο να σκεφτεί αν προτιμά μια Εκκλησία η οποία έχει την δυνατότητα, με τη στήριξη βεβαίως της πολιτείας να διαθέτει στελέχη με ανοιχτό πνεύμα με βαθιά μόρφωση και συνείδηση της Ελληνικής Ιστορίας ή αν θέλει μια Εκκλησία μικρή, φοβική και ανασφαλής.

Δημοσιογράφος: Και μάλιστα κάποια από αυτά τα σχολεία, εγώ θέλω να αναφερθώ ιδιαίτερα στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή, επειδή πριν από λίγες μέρες είχαμε τη δυνατότητα να μιλήσουμε με τον Πρόεδρο της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής με αφορμή μια πολύ όμορφη ιδέα που είχε το σχολείο να ανοίξει μια μέρα τις πύλες του και να δεχτεί γονείς, μαθητές, να κάνει έτσι μια μικρή γιορτή, ένα πάρτι, για να χρησιμοποιήσω μια πιο σύγχρονη ορολογία, και να καλέσει τα παιδιά να δουν τις πραγματικά εκπληκτικές εγκαταστάσεις του σχολείου που θυμίζει πραγματικά ιδιωτικά κολλέγια του εξωτερικού και να μάθουν τι δυνατότητες έχει ένα παιδί σήμερα

ΓΓΘ: Θυμίζει αλλά δεν είναι.

Δημοσιογράφος: αν επιλέξει τη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή. Έτσι ενδεικτικά το αναφέρουμε.

ΓΓΘ: Να σας πω δυο συγκεκριμένα παραδείγματα. Θυμίζει ιδιωτικά κολλέγια του εξωτερικού, σωστά το είπατε, αλλά, δυστυχώς, δεν είναι. Ο δικός μας πόνος, ο δικός μας καημός, η δική μας φιλοδοξία είναι να γίνει ένα τέτοιο σχολείο αριστείας. Εμείς δεν συζητάμε αν πρέπει ή δεν πρέπει να υπάρχει εκκλησιαστική εκπαίδευση. Αυτό είναι δεδομένο και εκτός συζήτησης. Εμείς συζητάμε πώς η Εκκλησιαστική Εκπαίδευση, το Εκκλησιαστικό Εκπαιδευτικό σύστημα θα είναι ένα σύστημα αντάξιο της Εκκλησίας μας και του Έθνους μας. Δεν είναι δυνατόν η Ριζάρειος αυτή τη στιγμή να μην είναι το κορυφαίο ή έστω, ένα από τα κορυφαία σχολεία του λεκανοπεδίου με διεθνή ακτινοβολία. Τίποτα λιγότερο δεν αξίζει στην Εκκλησία μας και στο Έθνος μας. 

Μερικοί πιστεύουν ότι δεν υπάρχει κανένα νόημα στην Εκκλησιαστική Εκπαίδευση και η Εκπαίδευση αυτή παρακμάζει ή είναι καταδικασμένη να κλείσει γιατί είναι εκτός εποχής. Εκτός εποχής είσαι αν κάνεις συγκεκριμένες επιλογές ή όχι. Προφανώς αν κάνεις συγκεκριμένες επιλογές ή θα είσαι εκτός εποχής ή θα είσαι στο περιθώριο. Όταν κάνεις, όμως, τις σωστές επιλογές τα πράγματα αλλάζουν. Στην Εκκλησιαστική Εκπαίδευση έχουμε μια ιστορία επιτυχίας.

Πρόκειται για το Εκκλησιαστικό Γυμνάσιο - Λύκειο Νεαπόλεως. Εκεί με την ευλογία και την αμέριστη στήριξη του Μητροπολίτη Νεαπόλεως, Σταυρουπόλεως κ.κ. Βαρνάβα, χάρη σε ένα εμπνευσμένο προσωπικό, σε μια εμπνευσμένη Διευθύντρια, με την αμέριστη στήριξη της Πολιτείας και του Δήμου σε όλα τα δυνατά επίπεδα, το σχολείο μετακόμισε από ένα άθλιο κτήριο σε ένα πολύ καλύτερο κτήριο και δεν πληρώνει ούτε ένα ευρώ ενοίκιο αυτή τη στιγμή. Να κάνω μία παρένθεση και να σας πω ότι ο προηγούμενος ιδιοκτήτης αντί ως Έλλην να επικροτήσει αυτή την κίνηση μας κυνηγάει ακόμα στο Δικαστήριο.

Δημοσιογράφος: Μάλιστα.

ΓΓΘ: Θέλοντας να εξασφαλίσει να ζει καλύτερα ο ίδιος σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου συμφέροντος. Αυτό το σχολείο, λοιπόν, έκανε ένα πολύ μεγάλο άνοιγμα στην κοινωνία, με εκδηλώσεις, με βραβεύσεις. Έδειξε τον πολιτισμό που παράγεται. Παραδείγματος χάριν στα Εκκλησιαστικά σχολεία υπάρχουν οι καλύτερες βυζαντινές χορωδίες. Όποιος είχε την ευτυχία να ακούσει μία βυζαντινή χορωδία οποιουδήποτε Εκκλησιαστικού μας Λυκείου, μόνο αγαλλίαση ψυχής μπορεί να αισθανθεί.

 Αυτό λοιπόν το σχολείο ανοίχτηκε στην κοινωνία και προχώρησε και σε άλλες καινοτόμες πρωτοβουλίες με τις ευλογίες του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη κ.κ. Βαρνάβα, όπως στην εισαγωγή κοριτσιών. Στο σχολείο δεν έγινε καμία κατάληψη, δεν έχει χαθεί καμία διδακτική ώρα. Είναι ένα σχολείο καθαρό. Δεν βλέπεις δεκάδες συνθήματα που βρίζουν τους πάντες και τα πάντα γραμμένα στους τοίχους. Όλο λοιπόν αυτό το περιβάλλον ασφάλειας, μάθησης, ομαλής εκπαιδευτικής διαδικασίας και ευκαιριών, οδήγησε στον πενταπλασιασμό των εγγραφών. 

Είναι το σχολείο με τις περισσότερες εγγραφές αυτή τη στιγμή από όλα τα Εκκλησιαστικά σχολεία. Και βεβαίως, να σας πω και μια άλλη παράμετρο. Όταν έχεις τόσα παιδιά και τέτοιες επιτυχίες, ποιος μπορεί να μιλήσει για κλείσιμο; Ποιος θα τολμήσει να μιλήσει για κρίση του εκκλησιαστικού εκπαιδευτικού συστήματος; Κανένας.

Δημοσιογράφος: Δείχνει λοιπόν τις προοπτικές που ανοίγονται και το στοίχημα αν θέλετε

ΓΓΘ: Υπάρχει κενό, συγκεκριμένο κενό στην Εκπαίδευση της χώρας μας το οποίο τα Εκκλησιαστικά σχολεία και μπορούν και πρέπει να καλύψουν. Γιατί τα Εκκλησιαστικά σχολεία έχουν δύο χαρακτηριστικά, ας μου επιτρέψετε να πω.

Πρώτον, δεν είναι υποχρεωτικά όπως η Γενική Εκπαίδευση που πρέπει να πας στο σχολείο της γειτονιάς. Στο Εκκλησιαστικό σχολείο πηγαίνεις αν το επιλέξουν οι γονείς σου. Και μένεις αν εσύ που είσαι εκεί ως μαθητής το θεωρείς ελκυστικό.

Δεύτερον, τα Εκκλησιαστικά σχολεία δεν έχουν μόνο το πρόγραμμα που έχει το Γενικό Λύκειο. Έχουν σαφέστατα μιαν ιδιαίτερη διάσταση που συνδέει και αναδεικνύει το τώρα με τις βαθιές ρίζες του πολιτισμού και της ιστορικής μας ύπαρξης. Και βεβαίως υπάρχει διάχυτο και αυτό καθορίζει και πολλά πράγματα, το Ορθόδοξο ήθος. Νομίζω ότι ένας γονέας θα θεωρούσε πολύ ελκυστική αυτή την προοπτική, όπως αποδείχτηκε και στην περίπτωση της Νεάπολης Θεσσαλονίκης, αν τελικά αυτό που του προσφέρεται είναι εκείνο που του χρειάζεται.

Μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία, βεβαίως, η Εκκλησία μας αυξάνει πάρα πολύ τις πιθανότητές της τελικώς να μπορέσει να επιλέξει όχι από πέντε, τους πέντε αλλά από εκατό να επιλέξει τους πέντε καλύτερους για να στελεχώσουν αύριο και τον Ιερό Κλήρο αλλά και άλλες θέσεις. Γιατί η Εκκλησία μας δεν είναι μόνο οι Ιερείς. Εκκλησία είμαστε όλοι οι πιστοί.

Δημοσιογράφος: Μάλιστα. Είναι πολύ σημαντικό το ότι καταλαβαίνω από τα λεγόμενά σας ότι η μεγάλη αυτή προσπάθεια της Εκκλησίας στον χώρο της Εκπαίδευσης πάντα, έχει τη στήριξη του Υπουργείου Παιδείας.

ΓΓΘ: Δεν έχει απλώς τη στήριξη, είναι ο κύριος λόγος που υφιστάμεθα ως Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων. Δείτε τις αρμοδιότητές μας.

Δημοσιογράφος: Μάλιστα. Μένοντας στον χώρο της Εκπαίδευσης ήθελα να σας ρωτήσω και για κάτι άλλο, με αφορμή έτσι αυτή την επικοινωνία μας. Επειδή φαίνεται ότι τα κρούσματα ρατσισμού και ξενοφοβίας δεν εκδηλώνονται μόνο σε μεγαλύτερης ηλικίας ανθρώπους, αλλά πολλές φορές αναδεικνύονται τέτοια θέματα μέσα από τα σχολεία. Θέλω να σας ρωτήσω αν έτσι έχετε συζητήσει καθόλου το θέμα στο Υπουργείο Παιδείας και αν με τη νέα σχολική χρονιά έχετε σκεφτεί κάποιες προτάσεις για την επίλυση αυτού του θέματος.

ΓΓΘ: Κοιτάξτε, στο Υπουργείο Παιδείας συζητιούνται όλα αυτά τα θέματα πάρα πολύ, αλλά δεν τα συζητάμε όλοι με όλους, διότι υπάρχουν αρμοδιότητες. Καλό είναι κάποιος να σέβεται τις αρμοδιότητές του και να μην έχει τη διάθεση να εισπηδήσει σε αρμοδιότητες άλλων. Το θέμα το οποίο με ρωτάτε, βεβαίως και το Υπουργείο το γνωρίζει.  Ο Υπουργός έχει ιδιαίτερη ευαισθησία στο ζήτημα και παίρνει πρωτοβουλίες αλλά αρμοδιότητα για να μιλήσει για το θέμα έχει ο ίδιος ο Υπουργός ή ο Γενικός Γραμματέας που έχει την ειδική ευθύνη στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Όσον αφορά τα Εκκλησιαστικά σχολεία θα πω κάτι πάρα πολύ συγκεκριμένο. Θα επαναλάβω ακριβώς αυτό που έχει πει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης, σε έναν από τους πολύ εμπνευσμένους λόγους του: Δεν είναι δυνατόν να είσαι Χριστιανός Ορθόδοξος και την ίδια στιγμή να είσαι ρατσιστής, ξενόφοβος ή μέλος της Χρυσής Αυγής.  

Η Χρυσή Αυγή όλα αυτά τα μετατρέπει σε πολιτικό λόγο, διανθισμένο βεβαίως και χαρακτηρισμένο από ναζιστικές ιδέες, όχι απλά ρατσιστικές και ξενοφοβικές. Δεν είναι δυνατόν να είσαι Χριστιανός Ορθόδοξος και Χρυσαυγίτης ταυτοχρόνως. Ή δεν έχεις διαβάσει το Ευαγγέλιο ή έχεις διαβάσει άλλο Ευαγγέλιο.  Πάντως η δική μας πίστη με τέτοια πράγματα δεν είχε, δεν έχει και δεν μπορεί να αποκτήσει κανενός είδους τέτοια σχέση.

Δημοσιογράφος: Ναι, προφανώς αυτό είναι ένα θέμα που είναι λυμένο για την Εκκλησιαστική Εκπαίδευση.

ΓΓΘ: Γι’ αυτό και δεν έχουμε ζητήματα ρατσισμού και ξενοφοβίας στα Εκκλησιαστικά Σχολεία.

Δημοσιογράφος: Νομίζω ότι μπορούμε να το πούμε ξεκάθαρα. Εγώ αναφέρθηκα γενικότερα, έτσι, σε αυτό το θέμα στον τομέα της Εκπαίδευσης.

ΓΓΘ: Θα σας πω και μια άλλη διάσταση για την ερώτησή σας, απευθυνόμενος σε εκείνους που αναρωτιούνται για τον ρόλο των θρησκευτικών. Λοιπόν, τα θρησκευτικά, και θα το πω με μεγάλη μου λύπη, εμείς οι ίδιοι ως κοινωνία με διάφορους τρόπους τα υποβαθμίσαμε και τα υποβαθμίζουμε ακόμα.  Είναι διάχυτη η διάδοση ότι υπάρχουν σχολεία, ιδιωτικά κυρίως, τα οποία αποφεύγουν να διδάσκουν τα θρησκευτικά και τα αντικαθιστούν με την διδασκαλία μαθημάτων κατεύθυνσης. 

Εμείς, ως κοινωνία το επιλέξαμε αυτό. Και πληρώνουμε το κόστος. Γιατί οποιοσδήποτε διδασκόταν θρησκευτικά από Θεολόγο που σέβεται αυτό που διδάσκει, δεν είναι δυνατόν να μην καταλάβει το βασικό, το κυρίαρχο μήνυμα της δικής μας πίστης η οποία καλώς ή κακώς, καλώς για μένα κακώς ενδεχομένως για κάποιους άλλους, χαρακτηρίζει και τον Ελληνικό πολιτισμό.

Αν κάποιος καταλάβει τι διδάσκεται στο μάθημα των Θρησκευτικών, γι ‘ αυτό και είναι πολύτιμο το μάθημα των Θρησκευτικών, πώς θα μπορούσε μετά να βγει στο διάλειμμα και να πει πάμε να δείρουμε αυτόν γιατί είναι πιο σκουρόχρωμος από εμάς, πάμε να δείρουμε αυτόν γιατί δεν είναι Χριστιανός, πάμε να δείρουμε αυτόν γιατί είναι πιο ψηλός ή πιο κοντός. Γιατί ξέρετε ο ρατσισμός και τα συμπαρομαρτούντα όπως έδειξε η χιτλερική εμπειρία, ξεκινάνε από το σπίτι σου και καταλήγουν στο σπίτι σου. Δεν υπάρχει κανείς που είναι τυχερός και κάθεται απ’ έξω και κρίνει όλους τους άλλους. Μπαίνει και αυτός στον μύλο.

Ας διαβάσουμε λίγο τι έγινε στη Γερμανία γιατί δεν είναι πια κάτι θεωρητικό, είναι κάτι που το ζήσαμε. Ας τα διαβάσουμε αυτά, ας διαβάσουν πως φέρθηκαν οι Ναζί στις Εκκλησίες και στον Χριστιανισμό, τι έκαναν και μετά να το ξανασυζητήσουμε.

Δημοσιογράφος: Να σας ρωτήσω κάτι. Αυτό που είπατε τώρα που συμβαίνει σε κάποια ιδιωτικά σχολεία. Σε αυτόν τον τομέα δεν έχει την δυνατότητα παρέμβασης το Υπουργείο Παιδείας αν δεν διδάσκεται το μάθημα των θρησκευτικών;

ΓΓΘ: Έχει τη δυνατότητα αλλά πρέπει να αποδειχθεί. Αυτό που μεταφέρω εγώ τώρα είναι μια πληροφορία που θα μπορούσε κάποιος αύριο να μου πει ότι συκοφαντώ τα ιδιωτικά σχολεία. Βεβαίως αν την έχεις ακούσει από διαφορετικούς φιλολόγους γιατί λόγω του πρότερου παρελθόντος μου έχω σχέση με φιλολόγους, αρχίζεις και αναρωτιέσαι τι πράγματι ισχύει. Αλλά ξέρετε, μερικά πράγματα από ένα σημείο και μετά δεν γίνονται. Το κράτος δεν μπορεί να γίνει ένας τεράστιος κατάσκοπος. Έχει μεγάλη σημασία τι πιστεύει η ελληνική κοινωνία και πώς κινούμαστε όλοι.

Δημοσιογράφος: Έχετε δίκαιο. Θέλετε να πείτε, προφανώς ότι θα μπορούσαν και οι γονείς να το απαιτήσουν αυτό. Και να αλλάξει.

ΓΓΘ: Θέλω να πω, προφανώς, ότι όταν έχουμε απονομιμοποιήσει μόνοι μας το μάθημα, εκεί θα καταλήξουμε.

Δημοσιογράφος: Μάλιστα.

ΓΓΘ: Και βεβαίως θα έρθει και το κόστος της συνέπειας για τη πράξη μας. Και ας δούμε και λίγο παραπέρα σε άλλα κράτη που δεν διδάσκονται θρησκευτικά που έχει οδηγήσει αυτό. Όχι μόνο από την άποψη της ύπαρξης ιδεών που είναι βαθιά απάνθρωπες, αλλά και από το ότι βρέθηκαν ουκ ολίγες ακραίες ομάδες που φρόντισαν εκείνες να καλύψουν τη φυσιολογική ανθρώπινη δίψα για τη γνώση του Θείου. Αυτό θέλουμε για τη χώρα μας; Τα θρησκευτικά είναι πάρα πολύ σοβαρή υπόθεση. Και δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις αντιμετωπίζεται εντελώς συγκαταβατικά. Τα θρησκευτικά δεν είναι ένα ακόμη μάθημα.

Δημοσιογράφος: Μάλιστα.

ΓΓΘ: Δεν λέω ότι πρέπει να έχουμε όλο το ωρολόγιο πρόγραμμα με θρησκευτικά. Πρέπει να είμαστε ικανοί να σταθούμε στον σύγχρονο κόσμο. Αλλά για να σταθείς στον σύγχρονο κόσμο πρέπει να υπάρχει ένας πνευματικός δρόμος.Ποιο δρόμο, λοιπόν, επιλέγουμε εμείς;  Νομίζω, ότι εμείς έχουμε την ευθύνη να επιλέξουμε έναν πνευματικό δρόμο που είναι αντίστοιχος με τον Πολιτισμό, την Ιστορία και την Πίστη των Πατέρων μας.

Και αντίστοιχα, στο Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, γιατί η χώρα μας σε πολλά πράγματα είναι πιο προοδευτική απ’ ότι πιστεύουν ορισμένοι και εντός και εκτός, και άλλοι συμπολίτες μας που έχουν άλλες θρησκευτικές πεποιθήσεις, όπως έχουν κάθε δικαίωμα σύμφωνα με το Σύνταγμα, έχουν αυτή τη δυνατότητα. Να σας πω ότι το ελληνικό κράτος διορίζει και πληρώνει μισθούς Καθολικών Θεολόγων.

Το ελληνικό κράτος πρόσφατα ψήφισε ειδική νομοθετική ρύθμιση για να διορίσει με σύμβαση Ιεροδιδασκάλους για τη διδασκαλία του Ισλάμ στα παιδιά της μειονότητας στη Θράκη. Και τονίζω ότι ευτυχώς που ασκεί τέτοιες πολιτικές για τις θρησκευτικές μειονότητες.

Δημοσιογράφος: Μάλιστα

ΓΓΘ: Γιατί δεν είναι μόνο κίνηση προοδευτική με την έννοια του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι και στοιχειώδη κίνηση αυτοπροστασίας του κοινωνικού συνόλου από ακραίες αντιλήψεις και θέσεις.  Το Κράτος δεν πρέπει να αφήνει κενά. Ειδικά τέτοιου είδος κενά.

Γι’ αυτό η κουβέντα για το μάθημα των θρησκευτικών πρέπει να γίνει δυνατά και καθαρά πολλές φορές. Για να γίνει κατανοητό το πόσο σημαντικό είναι αυτό το μάθημα, ώστε να αποφεύγουμε καταστάσεις πολύ δυσάρεστες για όλους μας.

Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ ΣΕ ΚΛΟΙΟ ΜΙΖΕΡΙΑΣ

Οι εξελίξεις στην Αίγυπτο, με τις χιλιάδες των διαδηλωτών να απαιτούν την πτώση του Μόρσι και την απόσυρση των Αδελφών Μουσουλμάνων από την εξουσία, είναι μια αναμενόμενη εξέλιξη. Ο ίδιος ο Μόρσι καταφεύγει σε μια στερεοτυπική ανάλυση για τα αίτια των διαδηλώσεων, κατηγορώντας τους υποστηρικτές του παλαιού καθεστώτος ως υποκινητές στάσης. Η προσέγγισή του πάσχει από έλλειψη ψυχραιμίας, όπως και κάθε πολιτικού, άλλωστε, που, θεωρώντας ότι διαθέτει πάρα πολύ χρόνο, τον ξοδεύει σε ναρκισσιστικές διαδρομές μεταξύ ουτοπίας και απραξίας.

Από τη μία οι ισλαμιστές, κυρίως οι σαλαφιστές, είναι δυσαρεστημένοι με τον τρόπο που ο Μόρσι επιδίωξε να κατευνάσει τις ανησυχίες των κοσμικών και να ελέγξει το σύνολο των δυνάμεων του πολιτικού Ισλάμ. Η μεθοδολογία διακυβέρνησης των Αδελφών Μουσουλμάνων θεωρείται από τους σαλαφιστές συνέχιση του καθεστώτος Μουμπάρακ και άρνηση κομβικών μεταβολών στη λειτουργία του κράτους, όπως για παράδειγμα η χρήση της sharia ως βάση ενός νέου δικαϊκού συστήματος κ.α.

Από την άλλη, ένα μείγμα φιλελεύθερων - κοσμικών μεσοαστών, αλλά και η χριστιανική κοινότητα των Κοπτών, ανησυχεί με την προσπάθεια του Μόρσι να ικανοποιήσει πρωταρχικά την εκλογική πελατεία των ισλαμιστών. Είναι αλήθεια ότι μέσα σε έναν χρόνο πολλά έχουν αλλάξει στον τρόπο στελέχωσης της δημόσιας διοίκησης του κράτους, με στελέχη των Αδελφών Μουσουλμάνων που μέχρι πρότινος καταζητούνταν από την αστυνομία του Μουμπάρακ τώρα να κατέχουν ηγετικές θέσεις.

Η κατάσταση αυτή δημιουργεί ρεβανσιστικού τύπου διώξεις στελεχών του παλαιού καθεστώτος που εν μια νυκτί χάνουν τις θέσεις τους, απολύονται ή οδηγούνται «στο ψυγείο». Παράλληλα, όμως, η αδυναμία των Αδελφών Μουσουλμάνων να φανούν ακόλουθοι των προεκλογικών τους δεσμεύσεων δυσχεραίνει το κλίμα εναντίον τους. Η διαφθορά δεν έχει μειωθεί στο παραμικρό και όπου πυλώνες του παλαιού καθεστώτος έχουν εκλείψει έχουν αντικατασταθεί από ανάλογους του νέου καθεστώτος.

Η οικονομία παραπαίει, ο τουρισμός που είχε αρχίσει να επανακάμπτει μετά τα γεγονότα του 2011 σίγουρα θα πληγεί ξανά, με τα δυτικά κράτη να εκδίδουν επίσημες ταξιδιωτικές οδηγίες προς τους πολίτες τους ώστε να αποφεύγουν την Αίγυπτο το διάστημα αυτό, ενώ οι εξαγωγές -κυρίως σε γεωργικά προϊόντα- προς άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής και την Τουρκία έχουν μειωθεί σε ποσοστό άνω του 30%, λόγω της συνεχιζόμενης πολιτικής ρευστότητας και της αδυναμίας της πολιτείας να επανασχεδιάσει μια αποδοτική κεντρική αγροτική πολιτική.

Δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηριχθεί ότι ο ένας χρόνος κυβερνητικού έργου των Αδελφών Μουσουλμάνων έχει αποτύχει να σηματοδοτήσει την είσοδο του κράτους σε μια νέα εποχή, μια διαδικασία που οδηγεί διάφορα τμήματα της αιγυπτιακής κοινωνίας με ετερογενή στοιχεία συγκρότησης και αντιπροσώπευσης να βρίσκονται ξανά στον δρόμο, ζητώντας τη διενέργεια νέων εκλογών και την παραίτηση του νυν Αιγύπτιου προέδρου.

Επίσης η πρώτη ουσιαστική προσπάθεια δημοκρατικής εφαρμογής στην Αίγυπτο δέχεται ένα σημαντικό πλήγμα, αφού ο Μόρσι είναι ο πρώτος Αιγύπτιος πρόεδρος που εξελέγη με δημοκρατικές διαδικασίες. Μια επικίνδυνη διελκυστίνδα ξεκινά για το αιγυπτιακό πολιτικό σύστημα με μεθόδους ριζοσπαστικής αμφισβήτησης από τη βάση που τείνουν να αντικαταστήσουν τους θεσμούς παράγοντας ένα de facto σύστημα οχλοκρατίας.

Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει η στάση του πανίσχυρου αιγυπτιακού στρατού που θυμίζει ιστορικό de ja vu, μόνο που τη φορά αυτή έχει δημοσιεύσει τελεσίγραφο προς θύτες και θύματα - η επιλογή των ρόλων, δική σας - ότι, αν η κρίση δεν είχε λήξει μέχρι χθες το βράδυ, τότε θα επέμβει. Προφανώς ο στρατός δεν έχει ξεχάσει το ότι ο νυν Αιγύπτιος πρόεδρος επιχείρησε και το επέτυχε θεσμικά να περιορίσει τις πολιτικές εξουσίες του αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του. Είναι φανερό ότι η Αραβική Ανοιξη έχει ακόμα πολλά κεφάλαια να δώσει στις δομικές μετεξελίξεις του αραβικού κόσμου στη νέα πολυπολική εποχή.