Οι πιθανές εκκλησιαστικές προεκτάσεις των σχέσεων Ρωσίας-Τουρκίας

 

του Theodor Petrov

By the last breath of the fourth winds blow
Better raise your ears
The sound of hooves knocks at your door
Lock up your wife and children now
It's time to wield the blade
Metallica / The Four Horsemen

Φαίνεται ότι πολλές φορές η ιστορία είτε «παίζει ζάρια», για να παραφράσουμε τη γνωστή ρήση του Einstein, είτε διαθέτει μια δυσνόητη για τον κοινό ανθρώπινο νου αίσθηση του χιούμορ. Γενικώς η συναίσθηση του μέχρι ποίου σημείου μπορεί κάποιος να επιτρέψει την επανάληψη κάποιου επιτυχημένου αστείου αποτελεί μια άκρως λεπτή δραστηριότητα του ανθρώπινου νου, η οποία, θα λέγαμε, δεν είναι ευρέως διαδεδομένη, γι´ αυτό και ένας από τους κλασικούς της χειραφετήσεως της εργατικής τάξεως είχε χαρακτηρίσει την επανάληψη της ιστορίας ως «φάρσα».

Φυσικά ο παρατηρητικός αναγνώστης της παρούσης ιστοσελίδας θα σπεύσει να επισημάνει ότι ο γράφων επαναλαμβάνεται, εφόσον είχε αναφερθεί για άλλη μια φορά στο παρελθόν σε αυτή τη φράση του απολύτως ακατανόητου για τις πλατιές εργατικές μάζες Γερμανού φιλοσόφου. Δυστυχώς, ομολογεί με συντριβή ψυχής ο γράφων, δεν γνωρίζει κάποια άλλη φράση, η οποία θα κατέγραφε με τόση ακρίβεια τις «ερωτικές» σχέσεις δυο τόσο αντιφατικών χωρών όπως είναι η Τουρκία και η Ρωσία.

Σχετικά πρόσφατα η ιστοσελίδα Oilru.com δημοσίευσε μια συνέντευξη του Togrul Bagirov (Σ.τ.σ.: βιογραφικό σημείωμα στα ρωσικά προέδρου του Ιδρύματος «Moscow Petroleum Club».  Ιδού ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα της συνεντεύξεως: «Η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση μπέρδεψε πολλά χαρτιά, άλλαξε τη γεωπολιτική εικόνα του κόσμου. «Αιφνιδίως» η Τουρκία έγινε η 6η οικονομία στην Ευρώπη σύμφωνα με το κατά κεφαλήν εισόδημα. Πολλοί, μεταξύ αυτὠν και ο πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Σρέντερ προβλέπει ότι τα επόμενα 2-3 χρόνια η τουρκική οικονομία θα καταλάβει την πέμπτη θέση στην Ευρώπη.

Οι αναλυτές της PriceWaterhouse Coopers θεωρούν ότι το 2020 η Τουρκία θα συμπεριληφθεί μεταξύ των δέκα χωρών του κόσμου με την πλέον ανεπτυγμένη οικονομία. Τις σχέσεις Ρωσίας-Τουρκίας μπορούμε να τις χαρακτηρίσουμε ως ρεαλιστικές, καλούνται να διασφαλίσουν τα εθνικά ενδιαφέροντα και των δυο χωρών, να ενισχύσουν τη σταθερότητα στην περιοχή και στον κόσμο γενικότερα. Υπάρχει και άλλη μια ενδιαφέρουσα ιδιαιτερότητα των δυο χωρών μας: ούτε τη Ρωσία, ούτε την Τουρκία δεν τις περιμένουν στην Ευρώπη.

Και από ότι φαίνεται στις χώρες μας ο καιρός της προσμονής και της ελπίδας ανήκει πλέον στο παρελθόν. Ούτε η Ρωσία, ούτε και η Τουρκία έχουν ανάγκη την θνήσκουσα Ευρώπη, την ταλανιζόμενη από τις εσωτερικές αντιθέσεις, τις οικονομικές ανισότητες, τα τεράστια ελλείμματα των προϋπολογισμών. Η Ρωσία και η Τουρκία διαδραματίζουν έναν αυτάρκη, σημαντικό γεωπολιτικό και οικονομικό ρόλο».

Στις 18 Φεβρουαρίου 2011 στη Μικρή Αίθουσα του Ρωσικού Κοινοβουλίου διοργανώθηκε μια συζήτηση «στρογγυλής τραπέζης» του Ιδρύματος «Ευρασιατικός Διάλογος» με θέμα τις πνευματικές και οικονομικές σχέσεις Ρωσίας και Τουρκίας. Ο διοργανωτής της συναντήσεως Kamilzhan Kalandarov, (Σ.τ.σ.: στα ρωσικά πρόεδρος του μουσουλμανικού κινήματος προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Al-Hak («Δικαιοσύνη») υπενθύμισε ότι η Τουρκία ήταν η πρώτη χώρα που αναγνώρισε τη Σοβιετική Ρωσία, ενώ χαρακτήρισε τη σημερινή ταχύτατη ανάπτυξη του κατά κεφαλήν εισοδήματος της Τουρκίας «συμβολή του ρωσικού λαού».

Ομολόγησε δε ότι στον ισλαμικό κόσμο, συμπεριλαμβανομένης και της Τουρκίας, υπάρχουν αρκετά προβλήματα «για την ανάπτυξη του ρωσικού πολιτισμού και της ρωσικής γλώσσας» και υπενθύμισε ότι στην Τουρκία κατοικούν περισσότερες από 300.000 μικτές οικογένειες με Ρωσίδες συζύγους. Στα πλαίσια της ιδίας εκδηλώσεως το μέλος της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών Alexandr Kadyrbaev σημείωσε ότι «Σλάβοι και Τούρκοι αγωνίζονταν εναντίον του κοινού τους εχθρού... του Βυζαντίου»!

Την ίδια ημέρα, αλλά στην Κωνσταντινούπολη, με τη συμμετοχή Ρώσων αξιωματούχων και κληρικών της Εκκλησίας της Ρωσίας συνεδρίασε το Ρωσοτουρκικό Πολιτικό Φόρουμ. Δεν πρόκειται να αναφέρουμε τα ονόματα των προσωπικοτήτων που συμμετέχουν σε αυτό το Φόρουμ, θα περιορισθούμε μόνο στο όνομα του Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνα, Προέδρου του Τμήματος Εξωτερικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας και του Αντιπροέδρου αυτού ηγουμένου Φιλίππου Riabykh. Ο τελευταίος σημείωσε στην ομιλία του ότι θεωρεί δυνατή την ανάπτυξη των θρησκευτικών σχέσεων μεταξύ των δυο χωρών και του διαλόγου μεταξύ Ορθοδοξίας (εννοείται της ρωσικής) και Ισλάμ.

Ο πρόεδρος του «Moscow Petroleum Club» αναφέρεται στην παρηκμασμένη Δύση σε αντιπαράθεση με τις υγιείς κοινωνίες της Τουρκίας και της Ρωσίας. Βέβαια η Ρωσία είναι... «Αγία», η Τουρκία όμως; Ο πρόεδρος της οργανώσεως Al-Hak («Δικαιοσύνη») υπενθύμισε ότι η Τουρκία ήταν η πρώτη που αναγνώρισε τη Σοβιετική Ένωση, δυστυχώς όμως δεν ανέφερε ότι η πραξικοπηματική κυβέρνηση του Κόμματος των «Πλειοψηφούντων», δηλαδή των Μπολσεβίκων, προφανώς για να ευχαριστήσει την τότε κυβέρνηση, προσέφερε στρατιωτική βοήθεια στην Τουρκία. Γνωρίζουμε εναντίον τίνος... Εξέφρασε και τη λύπη του ότι στη χώρα δεν αναπτύσσεται όπως θα έπρεπε ο ρωσικός πολιτισμός και η ρωσική γλώσσα.

Ο δε ακαδημαϊκός Alexandr Kadyrbaev ήταν σαφέστερος: ένας ήταν (;) ο εχθρός των σλαβικών και τουρκικών λαών – το ορθόδοξο Βυζάντιο.
Και ο ηγούμενος Φίλιππος, ο Αντιπρόεδρος του Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ, τόνισε ότι είναι δυνατή η ανάπτυξη των θρησκευτικών σχέσεων μεταξύ των δυο χωρών και του διαλόγου Ορθοδοξίας και Ισλάμ.

Θα διερωτηθεί ο αφελής αναγνώστης του παρόντος σημειώματος: η ανάπτυξη των θρησκευτικών σχέσεων μεταξύ των δυο χωρών θα πραγματοποιηθεί παρακάμπτοντας το Οικουμενικό Πατριαρχείο; Μήπως η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν διεξάγει διάλογο με το Ισλάμ εδώ και αρκετά χρόνια; Γιατί χρειάζεται ένας νέος που θα ξεκινήσει από την αρχή; Μήπως επειδή ο άλλος διάλογος πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου;

Η ανάμιξη της Εκκλησίας στα γεωπολιτικά παιχνίδια οδηγούσε πάντοτε στο διασυρμό της και προξενούσε ανεπανόρθωτες ζημιές τόσο στην ίδια, όσο και στην Ορθοδοξία γενικότερα, εφόσον ο ρόλος του Κράτους συνίσταται, πρώτα από όλα, στην ικανοποίηση των συμφερόντων του, την οποία είναι σε θέση να επιτύχει μόνο όταν συντονίσει όλες τις εμπλεκόμενες στις πολιτικές διαδικασίες πλευρές στο δικό του «μήκος κύματος». Π.χ., μπορεί ο Togrul Bagirov του «Moscow Petroleum Club» να αναφέρεται στην «παρηκμασμένη Δύση» (δεν είναι εκπληκτική η ταύτιση αυτής της απόψεως με την άποψη που έχει για τη Δύση ο π. Βσέβολοντ Τσάπλιν;) και στο ότι η Τουρκία και η Ρωσία δεν την έχουν ανάγκη, όμως αυτό δεν εμποδίζει τις δυο Κυβερνήσεις να αναπτύσσουν και την ευρωπαϊκή κατεύθυνση στην εξωτερική τους πολιτική.

Μπορεί κάποιος να αντιτάξει το επιχείρημα ότι η σύγχρονη ρωσική πραγματικότητα είναι απολύτως ελεγχόμενη και οι προσωπικές απόψεις κάποιων παραγόντων σαφώς και δεν εκφράζουν τις απόψεις του Κρεμλίνου, ιδιαιτέρως σε ότι αφορά στην ευρωπαϊκή του πολιτική. Εντούτοις η προθυμία, με την οποία το Πατριαρχείο Μόσχας συμμετέχει σε όλες αυτές τις άκρως αμφισβητούμενες εκδηλώσεις μας οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι, αργά αλλά σταθερά, προετοιμάζεται το έδαφος για μια διευρυμένη παρουσία της Ρωσίας στην περιοχή που θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και τον εκκλησιαστικό τομέα.

Διότι τι άλλο μπορεί να σημαίνει η επιθυμία διεξαγωγής ενός διαλόγου Ρωσικής Εκκλησίας και Τουρκικού Ισλάμ στην «Αυλή» του Φαναρίου;